Να το διαβάσω ή όχι; Ιδού η απορία.

Με μια ζήτηση αντιστρόφως μικρότερη της προσφοράς το κάθε καινούριο βιβλίο περιμένει τα χέρια που θα το ανασηκώσουν από τον σωρό και θα το ξεφυλλίσουν κι αν ήταν ζωντανό, θα καρδιοχτυπούσε μήπως και ο υποψήφιος αναγνώστης το προσπεράσει. Τι κάνει λοιπόν ο συγγραφέας; Το ντύνει με εντυπωσιακά αξεσουάρ. Ένα από αυτά είναι ο τίτλος.

Ο τίτλος είναι χειρότερος και από σπαζοκεφαλιά τις περισσότερες φορές. Πώς να τιτλοφορήσεις το βιβλίο σου; Θέλεις να φανείς πιστός στην υπόθεση; Θέλεις να ιντριγκάρεις τον αναγνώστη; Στην τελική, πιστεύεις στο βιβλίο σου και ο τίτλος σού είναι αδιάφορος κατά τα άλλα; (Εντάξει, μην υπερβάλουμε, δεν θα γράψεις για παράδειγμα για κάποιον που ψάχνει τον χαμένο του αδελφό και θα το τιτλοφορήσεις «Αμαζόνιος»).

Πάντως έχουν και οι τίτλοι τις μόδες τους. Και μία από αυτές είναι ο αναφορικός προσδιορισμός του ήρωα. Τρανταχτό παράδειγμα η περίπτωση του Jonas Jonasson. Οι εκδόσεις Ψυχογιός έμειναν πιστές στον πρωτότυπο τίτλο, «ο εκατοντάχρονος που πήδηξε από το παράθυρο και εξαφανίστηκε», που αναμφίβολα είναι ιντριγκαδόρικος. Δεν είναι και πολλοί οι άνθρωποι που φτάνουν σε αυτή την ηλικία και σίγουρα δεν πηδάνε από το παράθυρο, ειδικά τη μέρα των γενεθλίων τους. Στο ίδιο σκεπτικό ως προς την επιλογή τίτλου κινείται το επόμενο βιβλίου του Jonasson «Η αναλφάβητη που ήξερε να μετράει», όπου η ηρωίδα, μια Νοτιοαφρικανή, μπορεί να μην ξέρει να διαβάζει, τα πάει όμως καλά με τους αριθμούς και φτάνει να βρεθεί μαζί με τον βασιλιά της Σουηδίας, αλλάζοντας το δικό της μέλλον, αλλά και το μέλλον ενός κόσμου.

Αφήνοντας πίσω μας τον Jonasson, βλέπουμε μια παρακαταθήκη τίτλων στο ίδιο μοτίβο: «η τίγρη που θέλησε να γίνει ακροβάτης» της Susanna Tamaro, «ο σκύλος που τόλμησε να ονειρευτεί» της Sun-mi Huang, «η κότα που ονειρευόταν να πετάξει», επίσης της Sun-mi Huang, «ο άνθρωπος που ξέχασε τη γυναίκα του» του John O’ Farrell, όλα από τις εκδόσεις Διόπτρα, όπως και από τις εκδόσεις Πατάκη «το απίστευτο ταξίδι του φακίρη που παγιδεύτηκε σε μια ντουλάπα ΙΚΕΑ» και «το κοριτσάκι που είχε καταπιεί ένα σύννεφο μεγάλο σαν τον πύργο του Άιφελ» του Romain Puertolas και τα δύο.

Συνήθως ο τίτλος περιέχει μια λέξη κλειδί της υπόθεσης του μυθιστορήματος. Σαν παράδειγμα αναφέρω το «ο ποταμός των θαυμάτων» της Ann Patchett, από το Μεταίχμιο, όπου θαύματα της ιατρικής επιστήμης συμβαίνουν στο Ρίο Νέγκρο της Βραζιλίας και το «Μπελκάντο» της ίδιας από την Ωκεανίδα, όπου ανάμεσα στους ομήρους που κρατούν τρομοκράτες βρίσκεται μια τραγουδίστρια όπερας και η παρουσία της θα υπάρξει καταλυτική.

Μία ατελείωτη σημειολογία υπάρχει πίσω από την επιλογή τίτλου, εγώ όμως κλείνω κάπου εδώ παραθέτοντας δύο τίτλους από τις εκδόσεις Ίκαρος, που θα τους ψάξω στην πρώτη ευκαιρία, γιατί μου κίνησαν την περιέργεια: «στο Κάσελ δεν υπάρχει λογική» του Enrique Vila-Matas και «τα λείψανα του Αγίου Λαυρεντίου» του Vicente Alfonso.