Χάρης Γαντζούδης: Οι πρώτες σελίδες

Δεκατρία διηγήματα με πολλαπλές αναγνώσεις, σπαράγματα μιας μνήμης επίμονης, ιστορίες που μας θυμίζουν δικές μας αντιδράσεις, ίσως και βιώματα, γιατί τίποτα δεν συμβαίνει μόνο στη διπλανή πόρτα.

Ομολογίες, καταθέσεις, γραπτά σημειώματα, σελίδες αφημένες σε μια γραφομηχανή, μηνύματα σε ένα παγκάκι.

Ένα εισιτήριο που δε χρησιμοποιήθηκε, σχέδια που ματαιώθηκαν, αργοπορημένες αντιδράσεις.

Παλιές ιστορίες που άφησαν τα ίχνη τους στο πέρασμα της ζωής, αποφάσεις που πάρθηκαν εν θερμώ, εμμονές που έντυσαν με εύθρυπτο θώρακα την καρδιά.

Τα θέλω των άλλων που έρχονται σε αντιπαράθεση με τα δικά μας. Η δύναμη που κρύβουμε μέσα μας, η πορεία μας που πολλές φορές μπαίνει σε λειτουργία αυτόματου πιλότου, η ζωή που είναι στα χέρια μας και όμως χαραμίζεται, χάνεται, φεύγει σαν ψίθυρος, αφήνοντας τις κρυφές μας επιθυμίες μόνο σε όνειρα να εκφράζονται.

Ξόδεμα ωρών, χρόνων, στιγμές σαν άμμος σε μια κλεψύδρα που μόνο μια φορά θα αναποδογυρίσει, αναφορά στον άνθρωπο που μοιάζει αέναα να το παραβλέπει και πείσμων να ξοδεύεται, νομίζοντας ότι η ζωή τον περιμένει. Μια ζωή όμως που δεν περιμένει, γιατί είναι μία και μοναδική, με τις μνήμες, τα τραύματα που μοιάζουν ευχή και κατάρα, τα βιώματα που είναι τα παράσημα του κάθε ανθρώπου.

Δεκατρία διηγήματα που εμπεριέχουν τα στοιχεία που δομούν τον χαρακτήρα και την προσωπικότητα, αφορμή για στοχασμό, αυτογνωσία και αυτοκατανόηση, αυτή την ικανότητα να αντιλαμβανόμαστε και να αξιολογούμε τις απόψεις, πεποιθήσεις, θεωρίες και πράξεις μας, επιδιώκοντας την αυτοβελτίωση, που τα επίπεδά της άλλοτε συμπιέζονται και άλλοτε επαυξάνονται από εγγενείς και εξωγενείς παράγοντες. Δεκατρία διηγήματα για αυτή την αδηφάγο ανάγκη μας να συνεχίσουμε ή να αλλάξουμε πορεία, τη σύγκρουση του θέλω, του μπορώ και του πρέπει, την πάλη ανάμεσα στο είναι και το φαίνεσθαι.

Ο τίτλος «πρώτες σελίδες» αυτής της συλλογής του Χάρη Γαντζούδη μοιάζει σαν αλληγορία πάνω στο άγραφο βιβλίο της ζωής μας. Κι εδώ, ενθυμούμενοι την αριστοτέλεια τριχοτόμηση της ψυχής, βλέπουμε ανάγλυφα την πάλη για ισορροπία ανάμεσα στη λογική, το θυμικό και τις επιθυμίες. Με μια απλή αλλά μεστή γλώσσα ο συγγραφέας μέσα από τα αφηγήματά του δίνει πρακτικά ό,τι έχει αναλυθεί επί αιώνες και αποτέλεσε τη βάση του κλάδου της Ψυχολογίας. Η λογική έχει την τάση να κυβερνά. Οι επιθυμίες βρίσκονται στο άλλο άκρο και χωρίς καμία τιθάσευση τείνουν να καταλάβουν όλο το ζωτικό χώρο του ανθρώπου. Στη μέση παλεύει να κρατήσει τα ινία το θυμικό, που έχει την τάση και να κυβερνά και να κυβερνάται. Μια καλή συνεργασία λογικής και συναισθημάτων τιθασεύει τις επιθυμίες αποδίδοντας έναν υγιή άνθρωπο, με ενσυναίσθηση και κοινωνική και ηθική συνέπεια. Οι υπερχειλίζουσες επιθυμίες από την άλλη, αν προσβάλουν τα άδυτα του θυμικού και κάμψουν την αντίστασή του, παραβιάζουν και τον θάλαμο της λογικής, δημιουργώντας μια παράλογη και εγωιστική ύπαρξη, που προβάλει τα δικά της θέλω πάνω από καθετί, αδιαφορώντας για τους άλλους.

Νομίζω όλη αυτή την πάλη, που πολλές φορές της αποδίδουμε και μια θεολογική χροιά, την αντιπαλότητα δηλαδή του καλού με το κακό, βρίσκουμε ανάγλυφη στα δεκατρία διηγήματα της συλλογής.

Το διήγημα είναι κατά την άποψή μου από τις πιο ιδιότροπες και ιδιαίτερες μορφές του πεζού λόγου, καθώς δεν διαθέτει το μάκρος και την ευελιξία του μυθιστορήματος ώστε να αφήσει το περιθώριο στον γράφοντα να παίξει με τους ήρωές του. Η σύνθεση ενός διηγήματος από την άλλη είναι μια διαδικασία όπου βρίσκεσαι αντιμέτωπος -επιτρέψτε μου τη μεταφορική εικόνα- με έναν κάθετο βράχο τον οποίο πρέπει να ανέβεις με μετρημένα και προσεκτικά πατήματα. Κι αν βγεις στην κορυφή αλώβητος, τότε σου αξίζουν τα εύσημα. Αυτά θα αποδώσω και στον φίλο και ομότεχνο Χάρη Γαντζούδη, καθώς αυτό που αποκόμισα εγώ και πιστεύω ότι κι εσείς το ίδιο θα εισπράξετε, είναι ότι αφουγκράστηκα τον πόνο, την απελπισία, την οργή, τα όνειρα, τα ματαιωμένα θέλω, τη σύγκρουση, τον δισταγμό, την αγάπη, τον έρωτα, τη σιωπηλή καθημερινότητα που περνάει μέσα μας και δίπλα μας, τη ζωή που γεννιέται, τρέχει, δίδεται και παραδίδεται ανάσα την ανάσα, βήμα το βήμα, κάνοντάς μας να μοιάζουμε με έναν υπεραθλητή που δεν χάνει ποτέ την ελπίδα ότι θα φθάσει στο τέλος του αγώνα του. Επιτρέψτε μου κλείνοντας να παραθέσω αυτό που συνοψίζει γιατί λεγόμαστε άνθρωποι:

Έξι μήνες και ο φόβος, ο πανικός, οι πληγές, το σκοτάδι είναι εδώ, αλλά αλλιώς γιατί η ελπίδα σε αλλάζει, σε μετατοπίζει, σε μεταμορφώνει. Το μόνο που πρέπει να κάνεις είναι να της δώσεις χώρο, να ανοίξεις την αγκαλιά σου και να τη δεχτείς με αγάπη, να τη φροντίζεις κάθε μέρα και όλα με ελπίδα θα μοιάζουν.

Πραγματικά η πιο αισιόδοξη νότα στα κρεσέντο της ζωής μας και την αποδίδει τόσο όμορφα ο συγγραφέας στον οποίο εύχομαι να συνεχίσει να γράφει γεμίζοντας σελίδες και τις καρδιές μας. Συγχαρητήρια στον Χάρη Γαντζούδη, και στις Ανεξάρτητες Εκδόσεις Γλαρόλυκοι, που φέρνουν κοντά μας δημιουργίες που αξίζει να αγαπηθούν.