Ιωάννα Νοταρά: Μια συγγνώμη για την Εύα

Καθισμένη μπροστά στο τζάκι, αναπολεί. Οι αναμνήσεις κι οι φλόγες της φωτιάς αντάμα στήνουν χορό μπροστά στα μάτια της. Η θαλπωρή εκεί στην αγαπημένη της θέση, δίνει ξανά ζωή στον πρώτο της έρωτα. Εξήντα πέντε χρονών στο σήμερα η Νικολέτα Δαβρή γυρνάει πολύ πίσω, σε εκείνο το καλοκαίρι στη Λευκάδα και τη γνωριμία της με τον Σταύρο Σιδέρη. Αρμύρα και ήλιος, η ξεγνοιασιά των διακοπών κι η αποκοτιά της νιότης παρακάμπτουν το χάσμα της κοινωνικής διαφοράς. Ένας έρωτας παθιασμένος που αποκοιμίζει τις αντιστάσεις της νεαρής Νικολέτας. Τα πάντα θα κάνει για το Νικάκι του, όπως χαϊδευτικά την αποκαλεί ο Σταύρος. Αυτά τα πάντα περιλαμβάνουν φυσικά μόνο το να περνάνε καλά, όσο οι σπουδές της Νικολέτας δεν φέρνουν προσκόμματα στη σχέση τους, όσο το Παρίσι είναι η στέγη της εφήμερης ευτυχίας, όσο ο πατέρας του Σταύρου αγνοεί τους χτύπους της καρδιάς του γιου του.

Τα θέλω της Νικολέτας όμως είναι ισχυρά, ο χαρακτήρας της αδάμαστος. Μια απρόβλεπτη εγκυμοσύνη δεν φτάνει για να ξεθωριάσει το δικό της όνειρο. Μα κάπου ο λογαριασμός γίνεται χωρίς τον ξενοδόχο, εν προκειμένω τον Ιάσονα Σιδέρη, πατέρα του Σταύρου. Τα καπρίτσια του γιου του δεν τον αφορούν όσο δεν πηγαίνουν κόντρα στις δικές του προσταγές. Γιατί ο Ιάσονας είναι ο άνθρωπος που βλέπει όλους τους άλλους σαν απλά μυρμήγκια, χρήσιμα μόνο για να αυξάνουν το κύρος και τα πλούτη του. Ένα μυρμήγκι είναι και η Νικολέτα, η παρακατιανή που τόλμησε να θεωρήσει τον εαυτό της ίσο και ισάξιο του μεγαλείου του.

Η Νικολέτα, προτού καν καθίσει στο θρόνο της, αποπέμπεται και βρίσκεται να μαζεύει τα συντρίμμια της ζωής της. Θα ολοκληρώσει τις σπουδές της, παύει όμως να είναι ακέραιη και στέρεη σαν άνθρωπος. Μίσος και εκδίκηση, αυτά νιώθει και επιδιώκει για τους δυο άντρες, πατέρα και γιο, που της στέρησαν την αθωότητα και τη γλύκα της σπουδαιότερης στιγμής στη ζωή μιας γυναίκας.

Μα όμως είναι η εκδίκηση ένα πιάτο που τρώγεται κρύο; Αρκετά χρόνια μετά, μια μοιραία συνάντηση σε ένα μπαρ, μια γνωριμία της μιας νύχτας όπως θα τη χαρακτήριζε η Νικολέτα σύμφωνα με τις νεόκοπες πεποιθήσεις της για τον έρωτα, θα κεντρίσει το μίσος και η ίδια θα γίνει μια γυναίκα αράχνη.

Δε θα σταθώ στην πλοκή του μοτίβου προδοσία, εκδίκηση, κάθαρση, καθώς η Ιωάννα Νοταρά στήνει άξια τον κορμό της ιστορίας της. Θα σταθώ στον ψυχισμό των ηρώων που η συγγραφέας ανάγλυφα δίνει. Γιατί πίσω από κάθε πράξη υπάρχει η αιτία.

Οι πράξεις του Σταύρου αποδεικνύουν τη μαλθακότητά του, την τάση του να αντλεί χαρές από μια επίπλαστη ευμάρεια χωρίς να εμβαθύνει περισσότερο. Ρηχός και επιπόλαιος, γίνεται το πιστό ζωάκι που τρώει από το χέρι του πατέρα του, ξετινάζοντας τη ζωή του, πληρώνοντας με πολύ ακριβό νόμισμα τις δικές του επιλογές.

Η Νικολέτα από τη μεριά της, είναι η αντισυμβατική γυναίκα, εκείνη που δεν αποδέχεται τα στερεότυπα. Που δεν βλέπει κανένα εμπόδιο στο να βάλει στόχους και να τους πραγματοποιήσει, που πιστεύει στη γυναικεία χειραφέτηση και διακωμωδεί την επαναπροβολή μπαγιάτικων ιδεών. Τη δική της πορεία δεν θα ανακόψει κανείς και τίποτα. Θα αναγεννηθεί από τις στάχτες της, έτσι τουλάχιστον πιστεύει. Αυτό που την πονάει όμως είναι μια πληγή που δεν κλείνει, μια πληγή που η ίδια σκαλίζει. Όντας ψυχίατρος, βλέπει πως αυτά που λέει στους ασθενείς της έρχονται σε πλήρη αντίθεση με αυτά που η ίδια κάνει. Πώς να βοηθήσεις μια άλλη ψυχή να βρει τον δρόμο της όταν η δική σου έχει συμμαχήσει με τον διάβολο;

Το τρίτο μέρος του ιδιότυπου τριγώνου, ο Ιάσονας Σιδέρης, ένας ήρωας που μέχρι τη μέση του μυθιστορήματος παρουσιάζεται σε όλο το μεγαλείο της αποκρουστικότητας του χαρακτήρα του, βρίσκει τον δάσκαλό του, όπως συνηθίζουμε να λέμε. Η σχέση του με την Εύα θα ποτίσει κάθε στοιχείο της ύπαρξής του και θα τον αλλάξει σαν άνθρωπο. Ή μάλλον θα τον κάνει επιτέλους άνθρωπο.

Δεν είναι τυχαίο, θέλω να πιστεύω ότι η Ιωάννα Νοταρά επέλεξε να ονομάσει Εύα την αινιγματική φιγούρα που θρυμματίζει τον ανδρικό εγωισμό. Εύα η πρώτη γυναίκα, αυτή που έσπευσαν να της προσάψουν πως εξαπάτησε τον άνδρα, αυτή που αποποιήθηκε κάθε δική της ευθύνη, ρίχνοντας το φταίξιμο στον όφι. Εύα ή Λίλιθ, Ελένη της Τροίας, Μήδεια και ο κατάλογος δεν έχει τέλος. Γυναίκες που αμαρτάνουν ή τους φορτώνουν αμαρτίες άλλων. Γυναίκες που παρασύρουν στα δίχτυα τους τους δυνατούς άνδρες. Γυναίκες που εκδικούνται, που σχεδιάζουν και εκτελούν χάνοντας και βρίσκοντας ξανά τον εαυτό τους. Μοιραίες, πολυμήχανες, ερωτικές.

Η Ιωάννα Νοταρά τολμάει και φτιάχνει μια ιστορία αλλιώτικη μη διστάζοντας να τσαλακώσει την ηρωίδα της αλλά και όσους έρχονται σε επαφή μαζί της. Γράφει μια ιστορία για το τι σημαίνει να είσαι γυναίκα, να αντιλαμβάνεσαι τη θέση που σου ορίζεται σε αυτόν τον κόσμο και να μη συμφωνείς, να επαναστατείς, να πολεμάς για τις ιδέες σου. Μα πάνω απ’ όλα, να καταλάβεις πως η ζωή είναι ένα μυθιστόρημα που έχει πάντα τέλος, αίσιο ή όχι, δεν έχει σημασία. Σημασία έχει πως κάθε τέλος είναι μία λύτρωση. Κάθε αποτέλεσμα έχει μία αιτία, αλλά στο χέρι μας βρίσκεται πάντα η επιλογή της οπτικής γωνίας.

Το «Μια συγγνώμη για την Εύα» είναι η δεύτερη ευκαιρία, η εκ νέου θεώρηση, το ειλικρινές ψάξιμο, το ξεφόρτωμα της ψυχής και τελικά η γαλήνη, αυτό που η λέξη «συγγνώμη» περιλαμβάνει εντέλει. Μια συγγνώμη που οφείλουμε και μας οφείλουν, μια συγγνώμη για ό,τι είδαμε επιφανειακά και επιπόλαια, για όσα πάθη οδήγησαν σε λάθη όχι όμως στη λήθη.

Το «Μια συγγνώμη για την Εύα» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μίνωας.