Μουσείο Χρήστου Καπράλου, συνομιλία με το φως

Άλλη μια Κυριακή στην Αίγινα και η προγραμματισμένη επίσκεψη είναι στο Μουσείο Χρήστου Καπράλου. Από το λιμάνι ακολουθείτε τον δρόμο που πηγαίνει προς το Αρχαιολογικό Μουσείο. Εγώ επέλεξα να περπατήσω παραλιακά, γιατί το τοπίο είναι υπέροχο και γιατί ο δυνατός βόρειος άνεμος δίνει στη θάλασσα μια όψη άγρια μεν, πολύ συναρπαστική όμως.

Λίγο έξω από το Μουσείο. Φαίνεται και το άγαλμα της Μάνας. 

Στο μουσείο έφτασα μετά από περπάτημα τριών τετάρτων. Έξω ακριβώς από το μουσείο βλέπουμε το άγαλμα της Μάνας, κατασκευασμένο από χαλκό, το οποίο φιλοτέχνησε ο Χρήστος Καπράλος, τιμή στο πρόσωπο της μητέρας του, αποδίδοντας τη στοργή και την αγάπη του σε αυτήν.
Περνώντας την είσοδο, αυτό που πρωτοαντικρίζουμε είναι μια σειρά δωματίων και το πλακόστρωτο μονοπάτι μάς φέρνει στον περιποιημένο κήπο με τις συνθέσεις του καλλιτέχνη. Το κτήμα αγοράστηκε από τον Χρήστο Καπράλο το 1963 και εκεί έστησε το καλοκαιρινό του εργαστήρι, επεκτείνοντας με τον καιρό τα δωμάτιά στον χώρο.

Ο Χρήστος Καπράλος (1909-1993) γεννήθηκε στο Παναιτώλιο Αγρινίου, μέσα σε μια αγροτική οικογένεια. Έχοντας χάσει τον πατέρα του σε μικρή ηλικία, είχε ως στήριγμα τη μητέρα του, που, αναγνωρίζοντας το ταλέντο του, έκανε ό,τι μπορούσε για να τον βοηθήσει στον δρόμο του. Με όπλα τη θέλησή του, τη μητρική αγάπη αλλά και τη βοήθεια συντοπιτών του (οι Παπαστράτοι της καπνοβιομηχανίας) σπουδάζει ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και κατόπιν γλυπτική στο Παρίσι. Θα επιστρέψει στην Ελλάδα και θα δουλέψει με πάθος και αγάπη το υλικό του για να μετουσιώσει το όραμά του. Θα γίνει παγκόσμια γνωστός μετά τη συμμετοχή του στη Μπιενάλε το 1962. Δουλεύει στο χωριό του, στην Αθήνα (Κουκάκι) και από το 1963 μέχρι τον θάνατό του το 1993, μοιράζει τον χρόνο του ανάμεσα στην Αίγινα και την Αθήνα. Η φιλοσοφία του είναι ο συγκερασμός του χθες με το σήμερα, ακολουθώντας όμως έναν ολότελα δικό του δρόμο και όχι την πεπατημένη. Το φως της Αίγινας τον έκανε ακόμη πιο παραγωγικό. Δουλεύοντας από το πρωί μέχρι το βράδυ, σκάλισε το ξύλο (προτιμώντας τον ευκάλυπτο) και το πουρί (τον πωρόλιθο της Αίγινας). Ορισμένα από αυτά τα έργα εκτίθενται σε τρεις συνεχόμενες αίθουσες του μουσείου, το οποίο από το 2006 αποτελεί παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης). Και ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να θαυμάσει ανάμεσα στα άλλα την μεγαλειώδη Σταύρωση, αλλά και την παρωδία από το αέτωμα της Ολυμπίας, σύνθεση αποτελούμενη από δέκα φιγούρες, με αγαπημένο μου τον εντυπωσιακό Αλφειό ποταμό. Οι ξύλινες και χάλκινες μορφές του Καπράλου έχουν ως κέντρο τους τον άνθρωπο, όχι όμως τη φυσική απεικόνισή του, αλλά την έκφραση του είναι του. Αυτό που βγάζουν και μεταδίδουν είναι ατόφιο συναίσθημα, αυτό που πήρε και ο ίδιος ο καλλιτέχνης δουλεύοντας την πέτρα, το ξύλο, τον χαλκό, τον γύψο, τον πηλό, ακόμα και τα βότσαλα της θάλασσας, όπως φαίνεται και στα σχέδιά του στα  καμωμένα από τον ίδιον πλακάκια της αυλής.
Στην αίθουσα με τους πίνακες ζωγραφικής βλέπουμε κυρίως τη δουλειά του ως ζωγράφου στη δεκαετία του ογδόντα, όταν πλέον λόγω της έλλειψης χώρου και της φυσικής αδυναμίας εγκατέλειψε τη γλυπτική και ασχολήθηκε  με τη ζωγραφική, αυτό που είχε σπουδάσει αρχικά. Τα έργα του, ακολουθώντας την τεχνοτροπία του καλλιτέχνη στα άλλα υλικά, απεικονίζουν μορφές αφαιρετικές, αλλά και πάλι παλλόμενες από συναίσθημα. Αρκετά από αυτά αποτελούν έναν συγκερασμό ζωγραφικής και γλυπτικής καθώς αποδίδουν τις τρεις διαστάσεις των συνθέσεών του.
Άφησα τελευταία την αίθουσα της ζωφόρου της Πίνδου, όπου εκτίθεται το αντίγραφό της καθώς το πρωτότυπο βρίσκεται στη Βουλή των Ελλήνων. Πρόκειται για μια μνημειώδη απεικόνιση σε πουρί, με μάκρος σαράντα μέτρα και ύψος ένα μέτρο και είκοσι εκατοστά. Το μνημείο της Μάχης της Πίνδου αποτελείται από επτά ενότητες. Η πρώτη απεικονίζει την ειρηνική ζωή πριν τον πόλεμο του '40, η δεύτερη την κήρυξη του πολέμου, η τρίτη τις μάχες και τη νίκη, η τέταρτη την επιστροφή, η πέμπτη την περίοδο της Κατοχής, η έκτη την Αντίσταση και η έβδομη, η "λατέρνα" απεικονίζει την επιστροφή στην ειρηνική ζωή. Η ζωφόρος αποτελεί άλλον έναν φόρο τιμής στον άνθρωπο, προκαλώντας δέος και συγκίνηση. Δεν μπορεί κανείς να μην παρατηρήσει τη λεπτομέρεια μέσα από την αφαιρετικότητα. Για μια ακόμη φορά ο γλύπτης Καπράλος ως στόχο είχε να αποδώσει τα ως όφειλε στον άνθρωπο και την ιστορία, με στοιχεία από την αρχαιότητα, σαν τα επιτύμβια, αλλά και με τον παραστατικό τρόπο της λαϊκής μας παράδοσης.  Πόσο συγκινητικό αυτό που έχει χαράξει ο καλλιτέχνης στην πέμπτη ενότητα, αυτή της Κατοχής. Ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να το συλλαβίσει και στο αυτόνομο κομμάτι που εκτίθεται στην αίθουσα με τα γλυπτά. Το χαραγμένο κείμενο είναι το εξής: "ΓΛΥΚΟΣ Ο ΠΟΝΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΣΚΛΗΡΟΣ Ο ΜΟΧΘΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ ΓΕΩΡΓΟΙ ΣΚΑΦΤΙΑΔΕΣ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΟΙ ΜΑΝΑΔΕΣ ΧΑΡΟΚΑΜΕΝΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΛΥΠΗΜΕΝΕΣ ΤΙ ΟΜΟΡΦΗ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ Η ΖΩΗ, ΑΙΓΙΝΑ 1953".
Η εξαιρετική κυρία Αρετή Πηγιαδίτη, ιστορικός τέχνης, είναι πρόθυμη να κατατοπίσει τον επισκέπτη για το μουσείο και το έργο του Χρήστου Καπράλου. Η είσοδος είναι δωρεάν, φωτογραφίες επιτρέπονται μόνο στον εξωτερικό χώρο και αξίζει να το επισκεφτείτε, εξάλλου απέχει ελάχιστα από το λιμάνι της Αίγινας.

Τραπέζι και κάθισμα, μάρμαρο
Πάρου

τραπέζι με δύο ανθρωπόμορφα καθίσματα, πωρόλιθος

τραπέζι και κάθισμα, μάρμαρο Πάρου

Σύνθεση, μάρμαρο και πωρόλιθος