Το εντυπωσιακό νεοκλασικό κτίριο που στεγάζει το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο μαγνητίζει το βλέμμα. Οικοδομήθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα και είναι το μεγαλύτερο μουσείο της Ελλάδας. Στεγάζει πέντε μόνιμες συλλογές και στις δεκάδες αίθουσες του ισογείου και του πρώτου ορόφου ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να απολαύσει χιλιάδες εκθέματα. Αν θέλετε να το γνωρίσετε πραγματικά, αξίζει να αφιερώσετε μια ελεύθερη ημέρα σας.
Η περιήγηση στο ισόγειο ξεκινάει με την προϊστορική εποχή και τα πρώτα εκθέματα μας παραπέμπουν στην Νεολιθική περίοδο (6500-3300 π.Χ.), σε μια εποχή όπου ο άνθρωπος αρχικά μένει σε καλύβες φτιαγμένες με ξύλινους πασάλους, λάσπη και άχυρα και δημιουργεί απλά χρηστικά αντικείμενα . Σταδιακά βελτιώνει την κατοικία του, δημιουργούνται οργανωμένοι οικισμοί, τα αντικείμενα που χρησιμοποιεί στην καθημερινότητά του γίνονται πιο επιτηδευμένα, σταθερά και ανθεκτικά. Το μεγαλύτερο μέρος των εκθεμάτων είναι κεραμικά, στην αρχή μονόχρωμα, μετά χρωματιστά, εγχάρακτα, μελανόμορφα, ερυθρόμορφα. Εδώ εκτίθεται και ο "Νεολιθικός θησαυρός", που απαρτίζεται από 70 χρυσά αντικείμενα της Νεολιθικής περιόδου.
Ακολουθούν ευρήματα της Εποχής του Χαλκού (3200-1100 π.Χ.), μιας περιόδου όπου αναπτύσσεται η μεταλλουργία και η ναυσιπλοΐα, εμφανίζονται τα πρώτα αστικά κέντρα, εξελίσσεται η χαλκουργία, δημιουργούνται αγροτικοί οικισμοί, ξεχωρίζουν τα κέντρα της Κρήτης, των Κυκλάδων και των Μυκηνών. Εδώ πρωτοστατούν τα πρωτοκυκλαδικά ειδώλια, συχνότερα όρθιες γυναικείες μορφές, σπανιότερα ανδρικές, τα οποία βρέθηκαν κυρίως σε τάφους, αντικείμενα μαγικά ή χρησιμοποιούμενα σε τελετουργίες ή ακόμα και ως παιχνίδια. Οι ανδρικές μορφές είναι συνήθως κυνηγοί, πολεμιστές ή μουσικοί, ενώ οι γυναικείες είναι τροφοί, νύμφες ή κατά κύριο λόγο η θεά της γονιμότητας. Πόσο παράξενο φαντάζει να βλέπεις στις προθήκες αντικείμενα που έχουν βρεθεί σε μέρη που έχεις επισκεφτεί ή μέρη που έζησες. Τα παρατηρεις και προσπαθείς να αναπλάσεις μια άλλη, μακρινή εποχή. Κι είναι τόσο εντυπωσιακά όλα αυτά, πραγματικά έργα τέχνης. Ανάμεσα στα αγαπημένα μου εκθέματα: τα κεραμικά με την πλούσια φυτική διακόσμηση ή παραστάσεις πτηνών από τη Φυλακωπή της Μήλου, η πυξίδα από γκριζοπράσινο χλωριτικό σχιστόλιθο με τις εγχάρακτες σπείρες από τη Νάξο, τα τηγανόσχημα σκεύη απο τη Χαλανδριανή της Σύρου με διακόσμηση που απεικονίζει σύμβολα του ουρανού και της θάλασσας, το ειδώλιο γυναίκας με διπλωμένα χέρια από τον Σπεδό της Νάξου.
Στην επόμενη αίθουσα εκτίθενται τα ευρήματα απο την ανασκαφή του Ταφικού Κύκλου Α των Μυκηνών, η οποία πραγματοποιήθηκε το 1876 από τον Ερρίκο Σλήμαν. Πολύτιμα αντικείμενα, κοσμήματα και σκεύη από ασήμι και χρυσό, ξίφη περίτεχνα διακοσμημένα, και ανάμεσά τους κάποια από λαζουρίτη, φαγεντιανή και αυγό στουθοκάμηλου, υλικά εισηγμένα, αποδεικνύοντας έτσι την ακμή του Μυκηναϊκού πολιτισμού. Ό,τι λάμπει δεν είναι χρυσός, λέει η παροιμία, εδώ όμως πραγματικά θαμπώνεσαι. Όσες φορές και να επισκεφτώ το Μουσείο, θα σταθώ λίγο περισσότερο σε αυτά τα κομψοτεχνήματα και πάντα τα ίδιο συναίσθημα βαθιάς συγκίνησης θα με συνεπάρει.
Η περιήγηση στο ισόγειο ξεκινάει με την προϊστορική εποχή και τα πρώτα εκθέματα μας παραπέμπουν στην Νεολιθική περίοδο (6500-3300 π.Χ.), σε μια εποχή όπου ο άνθρωπος αρχικά μένει σε καλύβες φτιαγμένες με ξύλινους πασάλους, λάσπη και άχυρα και δημιουργεί απλά χρηστικά αντικείμενα . Σταδιακά βελτιώνει την κατοικία του, δημιουργούνται οργανωμένοι οικισμοί, τα αντικείμενα που χρησιμοποιεί στην καθημερινότητά του γίνονται πιο επιτηδευμένα, σταθερά και ανθεκτικά. Το μεγαλύτερο μέρος των εκθεμάτων είναι κεραμικά, στην αρχή μονόχρωμα, μετά χρωματιστά, εγχάρακτα, μελανόμορφα, ερυθρόμορφα. Εδώ εκτίθεται και ο "Νεολιθικός θησαυρός", που απαρτίζεται από 70 χρυσά αντικείμενα της Νεολιθικής περιόδου.
Ακολουθούν ευρήματα της Εποχής του Χαλκού (3200-1100 π.Χ.), μιας περιόδου όπου αναπτύσσεται η μεταλλουργία και η ναυσιπλοΐα, εμφανίζονται τα πρώτα αστικά κέντρα, εξελίσσεται η χαλκουργία, δημιουργούνται αγροτικοί οικισμοί, ξεχωρίζουν τα κέντρα της Κρήτης, των Κυκλάδων και των Μυκηνών. Εδώ πρωτοστατούν τα πρωτοκυκλαδικά ειδώλια, συχνότερα όρθιες γυναικείες μορφές, σπανιότερα ανδρικές, τα οποία βρέθηκαν κυρίως σε τάφους, αντικείμενα μαγικά ή χρησιμοποιούμενα σε τελετουργίες ή ακόμα και ως παιχνίδια. Οι ανδρικές μορφές είναι συνήθως κυνηγοί, πολεμιστές ή μουσικοί, ενώ οι γυναικείες είναι τροφοί, νύμφες ή κατά κύριο λόγο η θεά της γονιμότητας. Πόσο παράξενο φαντάζει να βλέπεις στις προθήκες αντικείμενα που έχουν βρεθεί σε μέρη που έχεις επισκεφτεί ή μέρη που έζησες. Τα παρατηρεις και προσπαθείς να αναπλάσεις μια άλλη, μακρινή εποχή. Κι είναι τόσο εντυπωσιακά όλα αυτά, πραγματικά έργα τέχνης. Ανάμεσα στα αγαπημένα μου εκθέματα: τα κεραμικά με την πλούσια φυτική διακόσμηση ή παραστάσεις πτηνών από τη Φυλακωπή της Μήλου, η πυξίδα από γκριζοπράσινο χλωριτικό σχιστόλιθο με τις εγχάρακτες σπείρες από τη Νάξο, τα τηγανόσχημα σκεύη απο τη Χαλανδριανή της Σύρου με διακόσμηση που απεικονίζει σύμβολα του ουρανού και της θάλασσας, το ειδώλιο γυναίκας με διπλωμένα χέρια από τον Σπεδό της Νάξου.
Στην επόμενη αίθουσα εκτίθενται τα ευρήματα απο την ανασκαφή του Ταφικού Κύκλου Α των Μυκηνών, η οποία πραγματοποιήθηκε το 1876 από τον Ερρίκο Σλήμαν. Πολύτιμα αντικείμενα, κοσμήματα και σκεύη από ασήμι και χρυσό, ξίφη περίτεχνα διακοσμημένα, και ανάμεσά τους κάποια από λαζουρίτη, φαγεντιανή και αυγό στουθοκάμηλου, υλικά εισηγμένα, αποδεικνύοντας έτσι την ακμή του Μυκηναϊκού πολιτισμού. Ό,τι λάμπει δεν είναι χρυσός, λέει η παροιμία, εδώ όμως πραγματικά θαμπώνεσαι. Όσες φορές και να επισκεφτώ το Μουσείο, θα σταθώ λίγο περισσότερο σε αυτά τα κομψοτεχνήματα και πάντα τα ίδιο συναίσθημα βαθιάς συγκίνησης θα με συνεπάρει.
Ξεχωρίζω όπως τα βλέπω στις φωτογραφίες που έχω τραβήξει: το αργυρό ρυτό σε σχήμα κεφαλής ταύρου με χρυσά κέρατα και ρόδακα στο μέτωπο, τα τρία ζεύγη ιερών κόμβων από φαγεντιανή, τη χρυσή επένδυση βρέφους, που αποτελείται από πολλά μεμονωμένα ελάσματα, τα οποία κάλυπταν το πρόσωπο και το σώμα. 
Συγκινητικό είναι το τηλεγράφημα που έστειλε ο Σλήμαν στον βασιλιά Γεώργιο Α΄ στις 28 Νοεμβρίου του 1876, στο οποίο γράφει ότι αναγγέλλει με μεγάλη χαρά στη Μεγαλειότητά του ότι βρήκε τους τάφους του Αγαμέμνονα, της Κασάνδρας, του Ευρυμέδοντα και των συντρόφων τους, τους οποίους σκότωσε η Κλυταιμνήστρα μαζί με τον εραστή της, τον Αίγισθο, ότι στους τάφους βρέθηκε μεγάλος θησαυρός αρχαιολογικών αντικειμένων από καθαρό χρυσό, τα οποία αυτά μόνα τους μπορούν να γεμίσουν ένα μουσείο, που θα είναι το λαμπρότερο του κόσμου και θα προσελκύει μυριάδες ξένων από κάθε χώρα και ότι ο ίδιος καμία απαίτηση δεν έχει πάνω στα αντικείμενα αυτά, τα οποία παραδίδει στην Ελλάδα. 
Στις επόμενες προθήκες εκτίθενται κτερίσματα από τον Ταφικό Κύκλο Β΄. Η ανασκαφή έγινε από τους Ιωάννη Παπαδημητρίου και Γεώργιο Μυλωνά το 1952-1954. Και ακολουθούν αντικείμενα από την ανασκαφή των θολωτών τάφων που έγινε απο τον Χρήστο Τσούντα το 1887-1898. Φυσικά δεν θα μπορούσα να παραβλέψω τα ευρήματα από την Τίρυνθα, την Πύλο και το Βαφειό Λακωνίας, όπως τον χάλκινο τρίποδα, τον χάλκινο ζυγό, που είχε πρακτική χρήση ή ως σύμβολο του ζυγίσματος της ψυχής στη μεταθανάτια ζωή, τις πινακίδες με τη γραμμική Β, καθώς και τα ειδώλια με τις γραμμώσεις. Στάθηκα λίγο παραπάνω στο χρυσό σφραγιστικό δαχτυλίδι, το μεγαλύτερο γνωστό στον Μυκηναϊκό κόσμο, το οδοντόφρακτο κράνος από δόντια κάπρου, το ελεφάντινο σκεύος-πυξίδα σε σχήμα πάπιας. Και φυσικά στα κοσμήματα, ασύλληπτης τέχνης. 
Στο σημείο αυτό, καλό είναι να αφήσει κανείς το ισόγειο, για να επισκεφτεί τη συλλογή της Θήρας, στον πρώτο όροφο. Η αίθουσα έχει διακριτικό φωτισμό, που κάνει ακόμη πιο επιβλητικά και μυστηριακά τα εκθέματα. Κι εδώ δεν ξέρεις τι να πρωτοθαυμάσεις. Εντύπωση κάνουν τα κωνικά ρυτά , που είχαν και χρήση τελετουργική, για τις σπονδές, και πρακτική, ως χωνιά. Τα περισσότερα είχαν εισαχθεί απο τη Μινωϊκή Κρήτη, αλλά απομιμήσεις τους κατασκευάζονταν και στη Θήρα. Εξίσου εντυπωσιακές οι κύμβες, μακρόστενα ανοικτά δοχεία, άγνωστης χρήσης, που η διακόσμησή τους παραπέμπει στα μινωϊκά πρότυπα.Φυσικά το υπερθέαμα της αίθουσας είναι οι τοιχογραφίες, που εντυπωσιάζουν με τα πρωτότυπα θέματά τους, την ελευθερία του σχεδιασμού τους και τα πλούσια χρώματά τους. Οι προϊστορικοί ζωγράφοι της Θήρας, με νήμα και αιχμηρό εργαλείο αποτύπωναν στο νωπό επίχρισμα του τοίχου το προσχέδιο της παράστασης. Τα ορυκτά χρώματα απέδιδαν το εκπληκτικό γαλάζιο, κίτρινο και σκούρο κόκκινο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου