Χρήστος Ναούμ: Τα αυγά της στρουθοκαμήλου

Με τον όρο «σύνδρομο της στρουθοκαμήλου» εννοούμε την κατάσταση όπου το «πάσχον» πρόσωπο εθελοτυφλεί και κινείται στα όρια της ανοησίας ως προς την αντιμετώπιση ουσιωδών ζητημάτων. Οι απαντήσεις και η εν γένει αντιμετώπιση καταστάσεων είναι άστοχες και επιδερμικές. Μοιάζει σαν το γνωστό πουλί που χώνει το κεφάλι στην άμμο καθώς βλέπει τον κίνδυνο να πλησιάζει. Αφού πλέον το οπτικό του πεδίο δεν περιλαμβάνει τον κίνδυνο, αυτό σημαίνει πως ο κίνδυνος δεν υπάρχει.

Ο Χρήστος Ναούμ ταράζει τα ειωθότα με το λογοτεχνικό του ύφος, γνωστό και από το πρώτο του μυθιστόρημα «Αχ! Αυτές οι βασίλισσες». Αυτή τη φορά, σύνεργά του είναι ο θεατρικός λόγος και το μαύρο χιούμορ όπως αυτό αποδίδεται μέσα από τη στιχομυθία της μαύρης κωμωδίας. Συνεργοί του οι τρεις του ήρωες, τέρατα της εποχής μας. Η Μαρίκα και τα δυο της παιδιά: ο Μάκης και η Αγνή. Νομίζω πως ακόμη και η επιλογή των ονομάτων είναι πολύ συνειδητή. Μαρίκα είναι το σύνηθες όνομα που μας παραπέμπει συνειρμικά σε τραγικοκωμικές καταστάσεις ασπρόμαυρων ταινιών προηγούμενων δεκαετιών. Η κλασσική ελληνίδα μητέρα, θυσία για τα σπλάχνα της, που ακόμη και όταν ενηλικιωθούν, δεν παύει να θέλει να ορίσει τη ζωή τους και όταν αυτό δεν καθίσταται δυνατόν, χρησιμοποιεί τα μεγάλα μέσα, δηλαδή την πρόφαση ασθενικής κράσης που δεν επιδέχεται συγχύσεις και αντιρρήσεις. Η Μαρίκα του Χρήστου Ναούμ είναι αυτή η καρικατούρα και κάτι παραπάνω. Βλέπει μόνο τα καλά και συμφέροντα, ωραιοποιεί καταστάσεις και φυσικά είναι η μόνη τραγική ηρωίδα του οίκου, ισχυριζόμενη πως -για να δανειστώ τον τίτλο από το ομώνυμο θεατρικό έργο του Ντάριο Φο- μόνο «σπίτι, κρεβάτι και εκκλησία» ήταν, πως έπνιξε τα νιάτα της και τις προσωπικές της ανάγκες για να μεγαλώσει τα βλαστάρια της και να μην τους λείψει το παραμικρό. Ποια όμως είναι αυτά τα βλαστάρια;

Ο Μάκης, ένα υποκοριστικό που παραπέμπει σε μπέμπη, παιδί, όπως από τη μία βλέπει η μάνα τον γιό της και από την άλλη χαρά μεγάλη έχει η γυναίκα που ο γιόκας της, κολόνα του σπιτιού της, θα χορέψει οσονούπω τον «χορό του Ησαΐα». Ο στυλοβάτης του οίκου όμως ακόμη ψάχνει να βρει τη σεξουαλική του ταυτότητα, κάτι που η μάνα κάνει πως δεν καταλαβαίνει.

Και τέλος η κόρη, η Αγνή που υμνεί τα θεία και εκδηλώνει τη σφοδρή επιθυμία να γίνει καλόγρια, επιθυμία που ο καθένας από τους άλλους δύο ερμηνεύει διαφορετικά. Η Αγνή θέλει να ματαιώσει τον γάμο του Μάκη, η ίδια σαν να ισχυρίζεται πως ο αδελφός της πρέπει να ξεσπαθώσει κάποτε και να πει τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη. Είναι και αυτό το ζωντανό φάντασμα του θείου Σωκράτη που φαίνεται πως έχει δημιουργήσει σεξουαλικές σχέσεις με όλη την οικογένεια. Ανταγωνίζεται το άλλο φάντασμα που όμως και αυτό θα κάνει την εμφάνισή του κάποια στιγμή, αυτό του θαλασσοπνιγμένου πατέρα.

«Τα αυγά της στρουθοκαμήλου» αποδίδουν με τη μορφή του θεατρικού λόγου ένα πλήθος αστικών μύθων που βασανίζουν την ελληνική κοινωνία επί δεκαετίες. Η ανταγωνιστική σχέση μητέρας και κόρης, η φορτική και κρυφίως ερωτική αγάπη μητέρας και γιου, η αποδοχή της σεξουαλικής ελευθερίας και ο ορισμός της σεξουαλικής ταυτότητας. Πόσο υγιής μπορεί να είναι μία κοινωνία όταν ο κάθε μικρότερός της συνεκτικός κρίκος, δηλαδή η οικογένεια, στεφανώνει με δάφνες το δικό της ηθικό και ανήθικο, αναμασά τσιτάτα άλλων, αναπαράγει φόβους και δεισιδαιμονίες;

Στο έργο, η Μαρίκα εμφανίζει τον εαυτό της ως ατυχήσασα νεαρά νύφη, χήρα που έφαγε τα καλύτερά της χρόνια να δουλεύει από το πρωί μέχρι το βράδυ για να μεγαλώσει τα παιδιά της. Στην πορεία, τα γεγονότα διαψεύδουν τα κατά Μαρίκα έργα και ημέρες. Η κόρη της δεν χάνει ευκαιρία να της τα σούρει από την καλή και από την ανάποδη, ο γιος ζει στον κόσμο του, προσπαθεί να κάνει αυτό που θέλει, αλλά ο μαλθακός του χαρακτήρας, ο φόβος της δικής του «ιδιοτυπίας» δεν τον αφήνει να πατήσει πόδι. Είναι λίγες οι στιγμές που επιχειρεί με λάθος τρόπο να δείξει ποιος είναι ο άνδρας του σπιτιού κατά το πρότυπο με το οποίο τον έχει γαλουχήσει η μητέρα του.

Ο Χρήστος Ναούμ, άριστος γνώστης της ανθρώπινης συμπεριφοράς, εκθέτει στο φως τα άπλυτα ενός δήθεν ευυπόληπτου σπιτιού. Το κάνει με χιούμορ και δόσεις ειρωνείας τέτοιες ώστε να δείξει ξεκάθαρα πως το πέρασμα του ανθρώπου από αυτή τη ζωή δεν είναι παρά κάτι μηδαμινό μπροστά στο όλον. Αυτή η ζωή λοιπόν πρέπει να είναι αληθινή και όχι επιδερμική. Μέσα από τον θεατρικό του λόγο, δείχνει πως δεν τα καταφέρνουν όλοι. Κάποιοι θα μάθουν έστω και αργά, τι σημαίνει να σέβεται κανείς την ίδια του την υπόσταση, κάποιοι άλλοι θα επιλέγουν πάντα να ερμηνεύουν λόγια και καταστάσεις κατά τα καλά και συμφέροντα.

«Τα αυγά της στρουθοκαμήλου» εκθέτουν με μια λεπτή σάτιρα το μεγαλείο της ανθρώπινης υποκρισίας.

Εύχομαι στον Χρήστο Ναούμ καλή επιτυχία και σύντομα να δούμε και στη σκηνή το έργο του.