Θίοντορ Μπεντ: Φλόγα στα μάτια, στα πόδια φτερά

Καΐκια, μουλάρια κι ατέλειωτος ποδαρόδρομος κάτω από αντίξοες συνθήκες. Πάθος και πόθος για περιήγηση στη γη που γέννησε τον πολιτισμό. Έμπνευση και δημιουργία, σελίδες επί σελίδων, καταγραφή του παρόντος, συγκερασμός του παρελθόντος και παρακαταθήκη στο μέλλον.

Ο τόπος μας είναι μικρός και ταυτόχρονα απέραντος. Αυτή είναι και η μόνη εξήγηση που μπορεί να δώσει κανείς στην έλξη των ξένων περιηγητών να περπατήσουν τα ιερά χώματα αιώνες τώρα. Κι αν κάποτε η Μεγάλη Περιήγηση (Grand Tour) αποτελούσε το απαραίτητο συμπλήρωμα της εκπαίδευσης, κυρίως της βρετανικής αριστοκρατίας, είναι πολλοί αυτοί που επιλέγουν κυρίως τον 19ο αιώνα να επισκεφτούν την, λίγο μετά την Επανάσταση, νεόκοπη πλέον χώρα.

Θα σταθώ στον Θίοντορ Μπεντ που το ταξίδι του στο Αιγαίο απέδωσε πολύτιμους καρπούς με τη συγγραφή του έργου «Κυκλάδες ή η ζωή ανάμεσα στους νησιώτες», που εκδόθηκε το 1885, έπειτα από πολύμηνη επιτόπια μελέτη από τον ίδιον και τη σύζυγό του. Στα κείμενά του φαίνεται ξεκάθαρα τι είναι αυτό που τραβά τον μελετητή και μη.

Στον πρόλογό του ο ίδιος ο Μπεντ αναφέρει πως δεν ήταν μόνο το αρχαιολογικό ενδιαφέρον που τον οδήγησε σε αυτό του το ταξίδι, αλλά περισσότερο το γεγονός ότι βρήκε μια διατήρηση των ηθών και των εθίμων, μέσα στη ρωγμή του χρόνου. Η προσωπική επαφή και η φιλοξενία τον έκαναν να εκτιμήσει και να καταγράψει, βέβαια, πολύτιμα στοιχεία ενός λαού, που στα μάτια άλλων η κουλτούρα του φάνταζε μακράν της Ευρώπης.

Το εν λόγω συγγραφικό έργο θεωρώ πως είναι μία πηγή πολλαπλής απόλαυσης. Με ύφος γλαφυρό και έξοχες περιγραφές ο Μπεντ παρουσιάζει την πραγματική κατάσταση των Κυκλάδων σε μια εποχή που απέχει μόλις πενήντα χρόνια από τη δημιουργία της ανεξάρτητης Ελλάδας. Το χρονικό ξεκινάει με έναν τόνο ιλαρότητας καθώς ο πρώτος σταθμός του Μπεντ στη Σέριφο τού αποδεικνύει ότι οι σιωπηλοί βάτραχοι του Πλίνιου δεν έχουν καμία σχέση με αυτούς που τον υποδέχονται κοάζοντας φλύαρα στο νησί, ακριβώς σαν τον φλύαρο καπετάνιο του. Ο ξένος παρατηρεί και καταγράφει την ανθρωπογεωγραφία των νησιών. Θα μας μιλήσει για τις εκκλησίες και τα παλιά κάστρα, τα παραδοσιακά επαγγέλματα, τους αρχαίους μύθους αλλά και τις δοξασίες για την καλλιέργεια της γης, τη γέννηση, τη βάφτιση, το γάμο και το θάνατο. Μαζί του θα γνωρίσουμε το μόχθο της σπογγαλιείας, της τέχνης του πηλού, το γνέσιμο του μαλλιού, την αγάπη για το χορό και το τραγούδι, τις προλήψεις και προκαταλήψεις, τη διαμάχη ανάμεσα στους Λατίνους ευγενείς και τους ντόπιους, τη θέση της Καθολικής και Ορθόδοξης Εκκλησίας. Αλλά μαζί και μέσα σε όλα αυτά υπάρχει και η απλή φιγούρα του Έλληνα, είτε αυτός είναι ο δήμαρχος, ο εκάστοτε προύχοντας ή η γριά μαντεύτρα που προσφέρει ανακούφιση σε κάθε νόσο και βασκανία.

Με φτερά στα πόδια και τη φλόγα στα μάτια, δεν μπορούμε παρά να αναλογιστούμε πόσο μικρός είναι ο άνθρωπος μπροστά στη δημιουργία και τη συνέχειά της. Πόσα οφείλουμε σε όλους αυτούς που έκλεισαν τη σκόνη των βημάτων τους σε μια παρακαταθήκη πολύτιμων πληροφοριών, ώστε εμείς σήμερα να μπορούμε να ξεφυλλίσουμε την έντυπη και ψηφιακή πληθώρα των καταγραφών σαν μια υπαρκτή μηχανή του χρόνου.

Ευρυδίκη Αμανατίδου: Ο ήλιος που έχασε το δρόμο του

«Και τι πειράζει που μου αρέσουν τα παιχνίδια και βαριέμαι να μάθω Γεωγραφία;». Αυτό έλεγε συνέχεια ο σκανταλιάρης ήλιος, ο Λάμπης.

Έλα όμως που ήρθε η ώρα να ανατέλλει και να φωτίζει, για να ξεκινήσει η μέρα των ανθρώπων.

Και τότε…

Τότε, τα βρήκε λίγο δύσκολα τα πράγματα. Χαρούμενος και με πολλή όρεξη ξεκίνησε, μα γρήγορα μπερδεύτηκε και λίγο μετά έχασε το δρόμο του.

Τι θα κάνουν οι άνθρωποι για να βοηθήσουν τον άτακτο μικρό;

Μια ιστορία για τη χρησιμότητα που έχει το κάθε τι και τη δύναμη της αλληλοβοήθειας.

Το συγκεκριμένο βιβλίο πετάει ελεύθερα στο Διαδίκτυο από τον Νοέμβριο του 2012.http://www.saitapublications.gr/2012/11/ebook.8.html.

Συντελεστές

Εικονογράφηση-Εξώφυλλο: Ευγενία Παπαϊωάννου

Επιμέλεια-Διορθώσεις: Ηρακλής Λαμπαδαρίου

Σελιδοποίηση: Κωνσταντίνα Χαρλαβάνη

Το ψυχολογικό θρίλερ και οι "ιδιοτροπίες" της ανάγνωσής του

Θα σπείρουν ξοπίσω τους την κόλαση αναίμακτα. Θα σας κάνουν να φοβηθείτε μέχρι θανάτου, ενώ αυτό που αντικρίζετε είναι μια αγγελική μορφή ή απλά κάποιος σαν εσάς.

Το ψυχολογικό θρίλερ εστιάζει στους ανθρώπινους χαρακτήρες και στις διεργασίες της βούλησης και της νόησης. Στηρίζεται σε συγκρούσεις, εσωτερικές κατά βάση, όπου ο ήρωας προσπαθεί να επεξεργαστεί κάποιο παρελθοντικό συμβάν που είναι και ο γενεσιουργός λόγος της κατά απόκλιση συμπεριφοράς του. Η εξωτερίκευση αυτής της σύγκρουσης μπορεί να είναι μια απλή και επαναλαμβανόμενη σαν είδος τελετουργικού πράξη, μια απέχθεια ή δυσανεξία που με τον καιρό διογκώνεται, μία δυσλειτουργία που καταλήγει σε παράβαση ηθικών ή κοινωνικών κανόνων.

Η ένταση οφείλεται στο παιχνίδι του μυαλού είτε αυτό αφορά τον ήρωα και μόνο είτε τον ήρωα σε αλληλεπίδραση με τους ανταγωνιστές του. Η γραφή εστιάζει στον τρόπο σκέψης και στα κατάλοιπα του παρελθόντος. Το συναισθηματικό κενό, οι ανασφάλειες, τα τραυματικά βιώματα διαμορφώνουν τις κινήσεις του βασικού ήρωα που με τη σειρά τους οδηγούν σε αυτό που μοιάζει με ένα παιχνίδι ανάμεσα στη γάτα και το ποντίκι.

Σε μία συνέντευξή της στην εφημερίδα Telegraph μία από τις ιέρειες του είδους, η Βρετανή συγγραφέας Ruth Rendell εξομολογείται ότι επιχειρεί να κάνει τους αναγνώστες της να νιώσουν ένα είδος ελέους ή συμπόνιας για τους ψυχοπαθείς της.

Θα της δώσω απόλυτο δίκιο καθώς τουλάχιστον στα δικά της μυθιστορήματα που συγκαταλέγονται στα αγαπημένα μου, η έρευνα της ανθρώπινης ψυχοδυναμικής είναι ενδελεχής οδηγώντας τον αναγνώστη στο να αναγνωρίσει ότι ο ήρωας δε θα μπορούσε να ενεργήσει ή λειτουργήσει διαφορετικά.

Στην «τυφλή ετυμηγορία», εκδόσεις Ωκεανίδα, 1993, από την πρώτη σελίδα αναδεικνύεται η ιδιαιτερότητα του αναγνωστικού αυτού είδους που πολλοί δεν κατατάσσουν στη λογοτεχνία. Γιατί άραγε; Δεν είναι τέχνη του λόγου το να πλέκεις έναν εξαιρετικό ιστό και με οξυδερκή τρόπο να αναλύεις τα ταμπού και τον εθελοτυφλισμό σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο;

«Η παιδεία είναι ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους του πολιτισμού. Ο αναλφάβητος είναι ανάπηρος. Και τα κοροϊδευτικά σχόλια που κάποτε απευθύνονταν στους δύσμορφους, τώρα στρέφονται, και ίσως πιο δίκαια, εναντίον των αγραμμάτων..»

Η ηρωίδα δολοφονεί την οικογένεια στο σπίτι της οποίας εργάζεται σαν οικιακή βοηθός, επειδή οι άνθρωποι αυτοί είναι μορφωμένοι και η ίδια αναλφάβητη. Σε όλη της τη ζωή, προσπαθεί να το κρύψει, παραπλανώντας τους άλλους. Αν ο ψυχικός της κόσμος ήταν ισορροπημένος, θα φρόντιζε να διορθώσει το μειονέκτημά της.

Ποιοι είναι αυτοί οι μυστηριώδεις μηχανισμοί που κρύβονται πίσω από τη μάσκα του ανθρώπου; Το ψυχολογικό θρίλερ είναι η τέχνη αυτής της αποκάλυψης, αλλά και η κατάδειξη της λεπτής ισορροπίας του καθημερινού βαδίσματός μας σε ένα τεντωμένο σκοινί. Η ένταση, ο φόβος, η αγωνία δημιουργούνται από καταστάσεις δωματίου. Ακόμη κι όταν το έγκλημα αποκαλυφθεί εξ αρχής, δε θα βρούμε σχεδόν κανένα από εκείνα τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν το θρίλερ σαν γενική κατηγορία, δηλαδή τα εξωτερικά δεδομένα που επιτείνουν τον τρόμο. Η σωματική βία υποχωρεί για να δώσει τη θέση της στη καταναγκαστική, καθώς ψυχή και πνεύμα θεωρούνται αδέσμευτα κι ελεύθερα, οπότε τα παιχνίδια του μυαλού αποτελούν και τη μεγαλύτερη πρόκληση για τον συγγραφέα και τον αναγνώστη επίσης.

Δίψα για εξουσία, ερωτικό πάθος, οικονομικές απολαβές; Τα γνωστά κίνητρα είναι μόνο η επιφάνεια. Τραβήξτε την κουρτίνα και κρατείστε την ανάσα σας. Το σκοτάδι βρίσκεται ήδη μέσα σας…

Ευρυδίκη Αμανατίδου: Η πολιτεία που δεν είχε Χριστούγεννα

Τίτλος: Η πολιτεία που δεν είχε Χριστούγεννα

Συγγραφέας: Ευρυδίκη Αμανατίδου

   ISBΝ: 978-618-80220-6-5

Συντελεστές

Εικονογράφηση-Εξώφυλλο: Μαίρη Λαμπαδαρίου

Επιμέλεια-Διορθώσεις: Ηρακλής Λαμπαδαρίου

Σελιδοποίηση: Κωνσταντίνα Χαρλαβάνη 

Σύντομη περίληψη

Πώς είναι να ζεις σε μία γκρίζα και σιωπηλή πολιτεία;

Πώς γίνεται οι μόνες παιδικές φωνές που ακούγονται

να βγαίνουν μέσα από την οθόνη της τηλεόρασης;

Μουντά χρώματα, κουρασμένα βήματα.

Πού πήγαν τα Χριστούγεννα;

Ποιος θα τα φέρει πίσω;

Μια παρέα παιδιών αρνείται να δεχτεί το μέλλον που της έχουν ορίσει.

Ελάτε μαζί μας να γνωρίσετε τους τρομοκράτες των Χριστουγέννων.

Ελάτε να τραγουδήσουμε τα κάλαντα φορώντας κόκκινα κασκόλ, να κρεμάσουμε κάλτσες στο τζάκι, να φτιάξουμε τσουρέκια και χριστόψωμα, να στολίσουμε καραβάκια, να φέρουμε το φως στην Πολιτεία που δεν είχε τίποτα από όλα αυτά…

Το συγκεκριμένο βιβλίο πετάει ελεύθερα στο Διαδίκτυο από τον Νοέμβριο του 2012.

Κατεβάστε το βιβλίο σε μορφή .pdf (μέγεθος αρχείου: 16,62 MB)

Ευρυδίκη Αμανατίδου: Πόσο παλιό είναι το χθες;

Νέο τεύχος, το 33^ο στη σειρά για το Fresh magazine, το Ηρακλειώτικο περιοδικό που κυκλοφορεί σε όλη την Κρήτη. Ήταν μεγάλη μου χαρά και τιμή όταν μου ζητήθηκε να γράψω και σε αυτό το τεύχος ένα κείμενο. Από καιρό, πάλευα με κάτι που για αλλού το πήγαινα και αλλού ήθελε αυτό να πάει. Αλλά έτσι γίνεται με τις λέξεις. Τις κόβουμε και τις ράβουμε ανάλογα με το ρούχο που θέλουμε να φτιάξουμε κάθε φορά. Αυτό είναι το μικρό πεζό που προέκυψε σε ένα απόγευμα καθώς κοιτούσα μια γραμμή τρένου.

ΠΟΣΟ ΠΑΛΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΧΘΕΣ;

Οι σιδηροδρομικές γραμμές περνούσαν λίγα μέτρα πιο μακριά από το παλιό τους σπίτι.

Παιδί ακόμη η Μυρτώ, έβλεπε τα τρένα κι έπλαθε όνειρα μαζί με τα τακτικά δρομολόγια. Όσο όμως περνούσαν τα χρόνια, το σπίτι που άλλοτε τής φάνταζε πελώριο, έπαιρνε πλέον κλειστοφοβικές διαστάσεις. Η γειτονιά άλλαζε κι αυτή. Όλα γύρω δίνονταν αντιπαροχή, να φύγουν τα ισόγεια, οι δυο και τρείς όροφοι, να γίνουν μικροί ουρανοξύστες. Κι εκείνη διάβαζε για τις εισαγωγικές στο Πανεπιστήμιο

Τελευταία πήρε το δρόμο της αντιπαροχής η αλάνα των παιδικών της παιχνιδιών. Όσα δε συμφώνησαν οι αρχικοί ιδιοκτήτες, τα βρήκαν φαίνεται οι κληρονόμοι, αποφασίζοντας να αξιοποιήσουν το οικόπεδο. Άρχισε το σκάψιμο κι όλη μέρα το μόνο που άκουγε η Μυρτώ ήταν το βουητό των μηχανημάτων που κάλυπτε ακόμη και το θόρυβο των τακτικών συρμών. Έδινε εξετάσεις για το πτυχίο τότε κι ο θόρυβος ήταν σαν να σκόρπιζε τις λέξεις που προσπαθούσε να αφομοιώσει.

Να έφευγε, να έφευγε επιτέλους! Πνιγόταν κι είχε βαρεθεί τις νουθεσίες των γονιών της…

Έφυγε για μεταπτυχιακά κι έμεινε έξω. Πήρε θέση υφηγήτριας στο Πανεπιστήμιο. Οι γονείς της το είχαν παράπονο που την κράτησε ο ξένος τόπος. Εκείνη γύρισε πίσω μόνο για την κηδεία του πατέρα της. Η μητέρα της δε μπόρεσε να την μεταπείσει.

Προτού φύγει ξανά, το μόνο που πρόσεξε ήταν ότι η διπλανή αλάνα είχε μείνει στο σκάψιμο. Λίγο πριν μπουν στη γη τα πέδιλα της νέας οικοδομής, είχαν βγει στο φως τα αρχαία.

Κι άλλα χρόνια γκρίζου ουρανού, τεχνητού φωτός, κιτρινισμένων συγγραμμάτων. Τη μέρα που η Μυρτώ έκλεινε τα τριάντα οκτώ, την ειδοποίησαν ότι η μητέρα της είχε πεθάνει. Έτσι ξαφνικά, στον ύπνο της.

Ζήτησε άδεια κι έφυγε. Σαστισμένη. Μετρώντας το χρόνο. Μετρώντας τη μνήμη.

Πίσω στον τόπο της. Από το στενό μπαλκόνι του παλιού σπιτιού, κοιτούσε τα τρένα που ακόμη περνούσαν. Καθώς σκούπιζε τα δάκρυα της απώλειας, το βλέμμα της στράφηκε στο διπλανό οικόπεδο. Είχαν περιφράξει τα αρχαία σαν να υπήρχε φόβος να πετάξουν και να χαθούν.

Σκέφτηκε την καθημερινότητά της που είχε γίνει βαθύ πηγάδι. Το κίτρινο και το γκρίζο, μια χοάνη που την τραβούσε μέσα της.

Κατέβηκε στην παλιά αλάνα. Κοίταξε στοχαστικά πίσω από το συρματόπλεγμα. Σημάδια άνοιξης. Χορτάρι πρόβαλε ανάμεσα στα αρχαϊκά ερείπια.

Έστρεψε τα μάτια προς τα πάνω, στο σπίτι, το σπίτι της. Κι έγινε ξανά μικρή. Χάθηκε στις αναμνήσεις.

«Do you like Greece?» η φωνή την απέσπασε.

Τα μάτια της άφησαν τις αρχαίες πέτρες εστιάζοντας στον άνδρα, μια σύγχρονη εκδοχή του Κούρου.

«Πόσο παλιό είναι το χθες;» αναρωτήθηκε και για πρώτη φορά μετά από χρόνια, ένα αβίαστο χαμόγελο απλώθηκε στο πρόσωπό της.

Ευάγγελος Τζάνος: Σύνεργα

Λόγια σύνεργα που χρησιμοποιούνται σαν εργαλεία έκφρασης και είκοσι διηγήματα περιέχονται στο ομότιτλο ελεύθερο ψηφιακό βιβλίο που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Σαΐτα.

Στέκομαι λίγο παραπάνω στο εξώφυλλο, δημιουργία του Νίκου Κυπραίου παρατηρώντας τα χρώματα και την απεικόνιση του προσώπου. Η έκφραση του ασυνείδητου μέσα από το τυχαίο και τον αυθορμητισμό και η δημιουργία εικόνων χωρίς την αναμενόμενη μεταξύ τους συνοχή χαρακτηρίζει το κίνημα του υπερρεαλισμού και κατά ένα μεγάλο μέρος είναι και το μοτίβο των διηγημάτων. Όπως όμως το εξώφυλλο παραπέμπει σε κάτι πιο οικείο και προσωπικό, έτσι και οι μικρές ή μεγάλες ιστορίες που συνθέτουν τον καμβά των λέξεων του συγγραφέα Ευάγγελου Τζάνου, άλλοτε με την αφαίρεση και άλλοτε άμεσα μάς οδηγούν εκεί που η πραγματικότητα διέψευσε το όνειρο της παιδικής ηλικίας. Χρωματισμένες με νότες μιας άλλης εποχής (η κονσόλα του ήχου, σβηστά κίτρινα πρόσωπα, καλλιτεχνικόν ομβρελλοποιείον, στην οδό Ευμολπιδών) μας πηγαίνουν ένα ταξίδι στο χρόνο κάπου πίσω σε παλιές γειτονιές όταν οι αυλόπορτες δεν κλείδωναν και οι άνθρωποι κάθονταν στα πεζοδρόμια ανανεώνοντας τις κοινωνικές τους σχέσεις, εκεί όπου τα παιδιά διαφέντευαν τα παιχνίδια τους, ευφάνταστοι στρατηγοί, πολεοδόμοι, γιατροί, πυροσβέστες ή απλοί οδηγοί. Σπρώχνουμε κι εμείς την πόρτα και ρίχνουμε μια κλεφτή ματιά στις ζωές των άλλων, του άλλοτε.

Είναι φορές όμως που αυτά που έχουμε μέσα μας δεν τα ομολογούμε κι αν συνηθίζεται αυτό το γνωστό «τίποτα δε μένει κρυφό κάτω από τον ήλιο», το πρόβλημα παραμένει ως «πώς αντιλαμβάνεται κανείς την πραγματικότητα». Εξαιρετικής δεξιοτεχνίας το διήγημα Κλοφέν και Αροκλόρ όπως και το Έξωθεν καλή μαρτυρία.

Συντομότατο το εναρκτήριο Βραδινό λεωφορείο Ι και όμως ο δημιουργός του κατορθώνει να χωρέσει όλη αυτή την παρακμή, τη λύπη, την διάψευση που η μίζερη ρουτίνα ενός δρομολογίου κουβαλάει σαν έναν ακόμη επιβάτη.

Αλληγορικό μέσα από τον τραγέλαφο των τεκταινομένων μέχρι την ευόδωση ενός προσκυνήματος στην Τήνο το όταν το πλοίο ταξίδευε.

Από τα αγαπημένα μου το άρα; όπου μέσα από έναν ακόμη τραγέλαφο με μεταστάντες και τις φιλονικίες γύρω από έναν τάφο, φτάνουμε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα πως η ματαιότητα έρχεται να καλύψει ανούσιες αλλά και ουσιαστικές διαμάχες.

Είκοσι διηγήματα που το κάθε ένα με ξεχωριστό τρόπο και άλλα σύνεργα κάθε φορά έρχεται να επιβεβαιώσει το σύντομο ανθρώπινο πέρασμα από αυτό που αποκαλούμε ζωή, τη γέννηση του ονείρου, την διάψευσή του και την-όχι πάντα άκοπη- αποδοχή αυτής της αναίρεσης.

Μπορείτε να φορτώσετε τη συλλογή διηγημάτων στην ψηφιακή σας βιβλιοθήκη μέσω του συνδέσμου http://www.saitapublications.gr/2012/10/ebook.2.html