Άλλαν Πέρσυ: Όσκαρ Ουάιλντ, 99 μαθήματα σοφίας για μια ευτυχισμένη ζωή εδώ και τώρα

Άγγελος ή δαίμονας; Αμφισβητίας, στιγματισμένος από τη βικτωριανή ηθική, συμπορευόμενος με την ηδονισμό ή τη δική του φιλοσοφία των αισθήσεων. Δανδής και αδιάφορος ως προς συμπεριφορές ξένες με τη δική του, κυκλοφορεί με εξεζητημένο ντύσιμο και μπλαζέ ύφος, κάτι που γινόταν αποδεκτό μόνο σε ορισμένους κύκλους του δεύτερου μισού του 19^ου αιώνα.

Ο Ουάιλντ αντιλαμβανόταν ότι η εποχή που ζούσε ήταν γεμάτη ασχήμιες. Μη μπορώντας να τις αντιμετωπίσει, προτιμούσε να βυθιστεί στο δικό του ηδονιστικό κόσμο, ναρκισσιστής και γεμάτος αφορισμούς για οτιδήποτε οι άλλοι δεν κατανοούσαν. Από τη μία ήθελε να ασκήσει κριτική στην κοινωνία και από την άλλη επεδίωκε με αυτόν τον τρόπο η ίδια κοινωνία να τον θαυμάσει. Βιτριολικός και πνευματώδης, λέγεται πως τα τελευταία του λόγια, κοιτώντας τους τοίχους του δωματίου του ήταν: «ή θα φύγει αυτή η ταπετσαρία ή θα φύγω εγώ».

Στα 99 μαθήματα σοφίας για μια ευτυχισμένη ζωή εδώ και τώρα, ο Άλλαν Πέρσυ μεταφέρει τις σκέψεις του Ουάιλντ σε σημερινές καταστάσεις δίνοντάς μας έναν τρόπο να αντιμετωπίσουμε αυτά που θεωρούμε εσφαλμένα αδιέξοδα και να αντλήσουμε τη μεγαλύτερη δυνατή απόλαυση από τη ζωή.

Απολαυστικό το κείμενο, διαβάζεται απνευστί ξανά και ξανά, ακολουθώντας την αρίθμηση των σελίδων ή και με εντελώς τυχαία σειρά. Όπως και να γίνει η ανάγνωσή του, είναι σίγουρα η αφορμή να σκεφτούμε πόσο οι αφορισμοί αυτοί είναι κάτι που ενστερνιζόμαστε ή όχι.

Σίγουρα όλοι κατανοούμε πως το να ζούμε δε σημαίνει απλά να υπάρχουμε. Αυτό το εκλαϊκευμένο μεροδούλι-μεροφάι απασχολεί τον μέσο άνθρωπο, ειδικά στις μέρες μας. Ας φιλοσοφήσουμε την ύπαρξή μας ζώντας κάθε στιγμή μας σαν να είναι μοναδική ή απλά σαν να είναι η τελευταία. Η ενασχόληση με το παρελθόν συνεπάγεται το μηδενισμό του μέλλοντος. Ποιος ο λόγος να ελπίζει κανείς στον Παράδεισο, αφού οι φίλοι του δε θα βρίσκονται εκεί; Προτιμότερος είναι ο διαχωρισμός των ανθρώπων σε γοητευτικούς ή βαρετούς, παρά σε καλούς και κακούς.

Σαρκαστικός πάντα, ο Ουάιλντ δηλώνει πως τα βράδια όταν σκέφτεται τα ελαττώματά του, πέφτει αμέσως για ύπνο. Ο ίδιος λατρεύει τις απλές απολαύσεις. Είναι το τελευταίο καταφύγιο των περίπλοκων ανθρώπων. Το αποδεικνύει εξάλλου συνδυάζοντας την πολυτέλεια με την απλότητα. Όταν έμενε στο Γκραν Οτέλ Βολτέρ στη Γαλλία δειπνούσε με αυγά, φασόλια και σαλάτα, ενώ σε άλλες περιστάσεις λάτρευε την τρούφα και τα στρείδια.

Η τραγωδία των γηρατειών δεν είναι πως είσαι γέρος, αλλά πως υπήρξες νέος. Ο χρόνος που περνά άσκοπα απασχολεί ιδιαίτερα αυτόν τον πολύπλοκο διανοούμενο που δηλώνει πως περνάμε χρόνια χωρίς να ζούμε καθόλου και ξαφνικά ολόκληρη η ζωή μας επικεντρώνεται σε μία και μόνη στιγμή. Κι αυτός ο εκπρόσωπος του κινήματος του αισθητισμού, όπου η τέχνη εξυπηρετεί την τέχνη και την απόλαυση του ωραίου με τις αισθήσεις κι όχι μία συμβολική, ηθική, ωφελιμιστική θεωρητική αξία, κραυγάζει να του δοθούν τα περιττά, γιατί τα αναγκαία μπορούν όλοι να τα έχουν. Τίποτα δεν μπορεί να γιατρέψει τη ψυχή περισσότερο από τις αισθήσεις. Για τον Ουάιλντ ο κόσμος είναι ένα θέατρο όπου όμως η διανομή των ρόλων είναι χάλια. Αμεροληψία δεν υπάρχει παρά μόνο όταν εκφραζόμαστε για τα πράγματα που δε μας ενδιαφέρουν πραγματικά.

Απαισιόδοξος είναι αυτός που γκρινιάζει για τον θόρυβο όταν η ευκαιρία τού χτυπάει την πόρτα. Τις δικές του ευκαιρίες σίγουρα τις τίμησε ο Ουάιλντ, όσο και να τις πλήρωσε ακριβά. Συμβολικά τουλάχιστον μία τέτοια ευκαιρία ήταν και η στιγμή που κλήθηκε να απολογηθεί για την έκταση της σχέσης του με τον νεώτερό του Λόρδο Άλφρεντ Ντάγκλας. Μιλάει για την αγάπη που δεν τολμάμε να την αποκαλέσουμε με το όνομά της, αυτήν που είναι εξιδανικευμένη και πνευματική, από την οποία απορρέουν τα έργα τέχνης, αυτή στην οποία ο Πλάτωνας στήριξε τη φιλοσοφία του, αυτή που ενέπνευσε τα σονέτα του Μικελάντζελο και του Σαίξπηρ, αυτή που δυστυχώς παρανοήθηκε στην εποχή που ζούσε. Αλλά μια ιδέα που δεν είναι επικίνδυνη, δεν αξίζει να αποκαλείται ιδέα λέει κάπου αλλού και προτρέπει να δημιουργήσουμε οι ίδιοι τον εαυτό μας, να γίνουμε εμείς το ποίημά μας. Να τον αγαπήσουμε, γιατί αυτό θα είναι το ξεκίνημα ενός ισόβιου ειδυλλίου. Πραγματικά πολύτιμα είναι αυτά που έχουμε στη ψυχή μας, αυτά που κανείς δεν μπορεί να κλέψει.

Όπως δηλώνει ο ίδιος, στη ζωή υπάρχουν δύο τραγωδίες: Η μία είναι να αποκτάς αυτό που θέλεις και η άλλη να μην το αποκτάς. Έτσι ήταν και η δική του ζωή. Ίσως και να απόκτησε ή να επεδίωξε να αποκτήσει πράγματα σε λάθος εποχή. Σε μια εποχή υποκρισίας και πουριτανισμού, ο Όσκαρ Ουάιλντ επέλεξε να ζήσει στα άκρα που τον οδήγησαν τελικά στο περιθώριο. Αν ήταν σύγχρονός μας, σίγουρα η φιλοσοφία του δε θα ξένιζε κανέναν. Ίσως όμως τότε, να μην τον μνημόνευε και κανείς. Το πάθος εξάλλου πάντα εμπεριέχει ένα ηθικό στίγμα που αμβλύνει ή οξύνει ο τόπος και ο χρόνος.