Δημήτρης Ταλιάνης: Σκουριά κι αρμύρα

Η αρμύρα, οι πληγές του ξύλου, η σκουριά του σίδερου αποτελούν τους χρωματικούς άξονες για μια απεικόνιση νοσταλγίας, τρυφερότητας, ευαισθησίας. Η ώρα που το ταξίδι τελειώνει, όταν τα γέρικα σκαριά καταφύγουν στο λιμάνι για απάγκιο, με όλα όσα αποκόμισαν από την πλοήγηση, σημάδια του χρόνου αποτυπωμένα πια σε κουρασμένα όνειρα, η ώρα της σιγής.

Το ταξίδι δεν τελειώνει, ο χρόνος περνά, αλλά το σώμα, το σκαρί υπομένει και επιμένει. Τα θέλγητρα της ζωής βρίσκονται πέρα από τα χρονικά αδιέξοδα. Είναι εκείνο το σημείο όπου η σοφία και η πείρα δίνουν μία ακόμη ώθηση. Οι αιχμές και τα σημάδια δεν είναι αρκετά για να καθυποτάξουν το ανήσυχο. Το πνεύμα ενός πλοίου, το πνεύμα του ανθρώπου. Να πληγώνεται, να ακουμπά μια κόλαση, να ξεκινά και πάλι να ψάξει τον παράδεισο. Ζητάει το ζωογόνο αλάτι. Παρθενικό ξεκίνημα από τον ταρσανά, εκεί που η μυρωδιά της θάλασσας, της φρεσκάδας και του ελκυστικού άγνωστου ανακατώνεται. Και να η άγκυρα μαζεύει και ποντίζεται ξανά, το μουράγιο, ο μόλος, το λιμάνι. Χαλκάδες, μπίντες, μακαράδες, κάβοι να δέσουν το σκαρί το ταξιδιάρικο στη στεριά, για να το ακούσουν σαν παλιό τροβαδούρο να τραγουδήσει τα μύρια και θαυμαστά, να οσφρανθούν τις εξωτικές μυρωδιές που κουβαλάει μαζί του. Κι η θάλασσα να ησυχάσει γύρω του λες και δεν ξέρει πως αυτή είναι που ορίζει το κάθε του ταξίδι.

Μπουνάτσα κι αντάρα, σιρόκος, λεβάντες, γαρμπής, το αγιάζι παγώνει τα σώματα, τα μάτια ξαγρυπνισμένα ψάχνουν το απέραντο, οι ρυτίδες στο σκαμμένο πρόσωπο πλαταίνουν, και αυτές στο σκαρί ποτέ δεν αναπαύονται.

Μίνιο, κατράμι, μουράβια, σώματα προστασίας, να ξεγελάσουν την σκουριά και την αρμύρα. Κι άλλο ταξίδι, κι άλλο. Μεγάλη πλανεύτρα η θάλασσα γεμάτη λέξεις, εικόνες και ήχους. «Φωτογράφιζα και άκουγα, προχωρούσα, φωτογράφιζα και άγγιζα» λέει ο Δημήτρης Ταλιάνης.

Σκουριά κι αρμύρα

Ποίηση: Γιώργος Σεφέρης

Φωτογραφικό λεύκωμα, με 150 έγχρωμες φωτογραφίες του Δ. Tαλιάνη. Σελίδες 144, από τις εκδόσεις Τοπίο

Γιάννης Φαρσάρης: Johnnie society

Μα ποιος είναι αυτός ο Τζόνι;

Μεγαλόσχημο στέλεχος διαφημιστικής εταιρίας, υπερκαταναλωτής, υποκλίνεται στις επιταγές της σύγχρονης εποχής προσφέροντάς της την εργασιομανία του σε αντάλλαγμα μια κενή λαμπρότητα.

Τι συμβαίνει όταν όλη σου η ζωή είναι η εταιρεία που τής έχεις αφιερωθεί; Όταν μετά από ατελείωτες ώρες δουλειάς, πηγμένος σε γραφήματα, συναντήσεις και στατιστικές, ακονίζοντας το μυαλό σου για να αστράψει ακόμη περισσότερο από το χαμόγελο που χαρίζει η οδοντόκρεμα που διαφημίζεις, βρίσκεσαι ξαφνικά στα αζήτητα; Ορυμαγδός στη ζωή του Τζόνι που από τη μια στιγμή στην άλλη θα βρεθεί χωρίς δουλειά και χωρίς φίλους με μία καρδιά θανάσιμα πληγωμένη καθώς η γυναίκα που οραματίζεται σαν σύντροφο βρίσκεται πολύ μακριά και σε άλλη αγκαλιά.

«Στο κυνήγι του κέρδους δεν πρέπει να χάσεις την ψυχή σου. Μετά δε θα σου μείνει τίποτα!» μονολογεί πικρά ο ήρωας καθώς διακρίνει τις χαρακιές στη λουστραρισμένη επιφάνεια της ζωής του.

Όμως, «οι καλύτεροι άνθρωποι κρύβονται στις σχισμές της ζωής» θα συμπεράνει μετά από περιπλάνηση που θα τον εξαντλήσει σωματικά αλλά θα τον ανανεώσει ψυχικά. Ένα αλληγορικό βάπτισμα στη θάλασσα θα λιώσει τις χάρτινες ετικέτες που είχε κολλήσει στον εαυτό του. Ο νέος Τζόνι έχει μόλις γεννηθεί. Σύντομα θα προσεγγίσει τρία άτομα διαφορετικών ηλικιών τα οποία θα γίνουν πολύ αγαπημένα του. Ο ανάπηρος Τζο, ο μικρός Γιαννάκης, η γριά Γιοβάνα γίνονται η οικογένεια που στερήθηκε. Η ζωή τού χαρίζει απλές μικρές στιγμές μέχρι που σε ένα παλιό έπιπλο ο Τζόνι θα ανακαλύψει κάτι που αλλάζει τα δεδομένα. Ποια θα είναι η επιλογή του;

Δεν αποκαλύπτω τίποτα παραπάνω και συστήνω ανεπιφύλακτα να διαβάσετε το ταξίδι του ήρωα, τη δική του στάση απομόνωσης, περισυλλογής και κατάκτησης ενός οράματος.

Ο Γιάννης Φαρσάρης με λόγο που φέρνει στο νου ευαισθησία άλλων εποχών και άλλοτε με φράσεις και ατάκες καυστικές έως βιτριολικές, μπαίνει στον ψυχισμό του ανθρώπου του σήμερα. Ελπιδοφόρο μυθιστόρημα, ακόμη και σε σημεία που μοιάζουν ουτοπικά. Αυτό που πιστεύω ότι θέλει να δείξει ο συγγραφέας είναι ότι ο άνθρωπος έχει την ικανότητα και τη δυνατότητα της επιλογής, απλά είναι θέμα θέλησης το να επιλέξει τελικά την ουσία. Είμαι σίγουρη πως όλοι ονειρευόμαστε να αλλάξουμε τη ζωή μας. Πόσοι τολμούμε και με ποιο τρόπο; Πόσοι σκεφτόμαστε το τίμημα και τι ακριβώς αντιπροσωπεύει αυτό;

Το χειρότερο γίνεται χείριστο ή μήπως είναι η αφορμή για ό,τι καλύτερο; Θα δανειστώ τα λόγια ενός καλού φίλου παραφράζοντάς τα ελάχιστα και ας μου το επιτρέψει αυτό: «Για ό,τι καλό μου έχει συμβεί, έχω προσευχηθεί για αυτό». Ο Τζόνι κάνει σκέψεις, όνειρα, αναλύει, ενίοτε χρησιμοποιώντας παλιές εργασιακές μεθόδους, αλλά δεν παύει να συνομιλεί με τον μέντορά του. Θα ζητήσει και θα λάβει. Ακόμη και εκ του μη έχοντος. Γιατί σίγουρα δεν υπάρχει μη έχων. Όλοι μας κρύβουμε μέσα μας κάτι πολύτιμο και ίσως περιμένουμε αυτό το κάτι, τον άνθρωπο ή τη στιγμή που θα μας κάνει να το μοιραστούμε. Σίγουρα δεν είναι απαραίτητη προϋπόθεση το βαφτιστικό σου όνομα να έχει σχέση με το έλεος ή το δώρο του Θεού, άλλη μία αλληγορία στο κείμενο και αφετηρία για πολλά παιχνιδίσματα του λόγου σχετικά με το Johnnie society ή ελληνιστί κοινωνία των Γιάννηδων.

Στα συν του μυθιστορήματος η εσωτερική εστίαση από άποψη οπτικής, ιδανική για ανάλυση ψυχισμού. Όλος ο κόσμος του Τζόνι ξεδιπλώνεται μπροστά μας, ο ήρωας βγάζει τα εσώψυχά του χωρίς φόβο και πάθος.

Αγαπημένες μου σελίδες αυτές που περιγράφουν την είσοδο των Δον Κιχώτη, του Ρωμαίου και του Ερωτόκριτου στο σπίτι και στο όνειρο του ήρωα και οι απολαυστικοί διάλογοι που ακολουθούν.

Johnnie Society: μια ιδέα και η υλοποίησή της, η δύναμη του ανθρώπου, η έννοια του μοιράσματος και της προσφοράς, το μάταιο και το ουσιαστικό, η αιωνιότητα της αγάπης.

Μπορείτε να κατεβάσετε δωρεάν το Johnnie society από την http://www.openbook.gr/ ή να επισκεφτείτε τη σελίδα https://www.facebook.com/johnnie.society.

Δημήτρης Ταλιάνης: Προσανατολισμοί στο Αιγαίο

Αιγαίο! Ηρεμία και φουρτούνα, αντικατοπτρισμός της δικής μας ζωής, ένα κομμάτι του εαυτού μας, φέρνει κύματα που αγκαλιάζουν αγάλματα στις ακτές του, σβήνουν χνάρια στις αμμουδιές του, αφήνουν δώρο όστρακα παράξενα και μαγικά, ναυτίλους που ψιθυρίζουν μύθους και ιστορίες. Άγια νερά, αγαπημένα, περιχαράκωμα της γης που ξεπροβάλλει ανάμεσά τους.

Λουσμένο στο φως που ερωτοτροπεί μαζί του, φως απόλυτο που κουβαλάει τα δικά του ξόρκια, αρπάζει και σηκώνει την ψυχή, μαγνητίζει το βλέμμα, φως της λήθης, φως παυσίλυπον.

Η φωτογραφία είναι ένας αγώνας με το φως, ένα κυνήγι, μια αντιπαλότητα, αλλά και μια μυστική συμφωνία. Λέει ο άνθρωπος στο φως: «Άφησέ με να αποτυπώσω τις στιγμές σου», και το καλοπιάνει, το κανακεύει, καθώς προσπαθεί να υποτάξει τις ιδιοτροπίες του, να το εγκλωβίσει στον φακό του, να ανοίξει το δίαυλο επικοινωνίας του επίγειου με το ουράνιο.

Οι Προσανατολισμοί στο Αιγαίο είναι ένα ταξίδι αισιοδοξίας, μια διαδρομή σε νερά ζωογόνα, μια πορεία όμοια με τον κύκλο της ζωής. Οι φωτογραφίες υπαγορευμένες από τους Προσανατολισμούς του Οδυσσέα Ελύτη είναι η ποιητική οπτική απάντηση του Δημήτρη Ταλιάνη στη στιχουργική μαγεία του ποιητή. Ο γραπτός λόγος γεννά την ανάγκη της αφαίρεσης και της συγκέντρωσης ξανά καθώς ο φωτογράφος-άνθρωπος ταξιδεύει μαζί με το φως. Μία ιδιαίτερη αποτύπωση και μετουσίωση της ελυτικής ποίησης, μια απεικόνιση πέρα από τα καθιερωμένα, επαναπροσδιορίζει την κοινή οπτική, εμβαθύνει στα δώρα που μας χαρίστηκαν δίνοντας τροφή στην ψυχή. Ο κόσμος ο μικρός ο μέγας, αποτυπώνεται με το βλέμμα, εξάλλου τα μάτια είναι αυτά που καθρεφτίζουν το τοπίο.

Φως διαρκές σε ένα τοπίο που πάλλεται και μεταβάλλεται καθώς το ερμηνεύει ο ανθρώπινος νους και διυλίζει η ψυχή. Ένα τοπίο που τρέμει, σπαρταράει, ριγάει. Εκπέμπει λάμψεις και χρώματα, γεμίζει ιριδισμούς γεννώντας συναισθήματα και επιθυμίες. Κι εκεί ο χρόνος ακινητοποιείται κι ο άνθρωπος γίνεται αυτός ο μικρός ο μέγας…

Από τις εκδόσεις Τοπίο

Νικόλ-Άννα Μανιάτη: Αόρατος δεσμός

Σε μια επαρχιακή πόλη της Ελλάδας του εξήντα, το πρώτο σκίρτημα της νέας ζωής θα φέρει ευτυχία και απόγνωση μαζί. Η Αγγελική ξεφεύγει από το δυνάστη πατέρα της κι έρχεται στην Αθήνα με σκοπό να μεταναστεύσει μαζί με τον αγαπημένο της κυνηγώντας μια στάλα ευτυχίας. Η ζωή θα της δείξει το σκληρό της πρόσωπο καθώς η νέα γυναίκα καλείται να παλέψει ολομόναχη για την επιβίωση του αγοριού που έφερε στον κόσμο. Το πείσμα και η αγάπη θα οδηγήσουν τα βήματά της σε όλη της τη ζωή χέρι-χέρι με τις τύψεις. Λόγια που πρέπει να ειπωθούν, λόγια δύσκολα. Δυο παιδικά μάτια που το σκληρό τους βλέμμα δεν αλλάζει ούτε στα χρόνια της εφηβείας, αλλά ούτε και στης ενηλικίωσης. Μια μάνα βασανίζεται από σκέψεις που έφερε κάποτε η απελπισία, από μία κίνηση που έγινε χωρίς τη δική της θέληση.

Η Νικόλ-Άννα Μανιάτη γράφει ένα δυνατό, τρυφερό και συνάμα σκληρό μυθιστόρημα δοσμένο με σεβασμό στον αναγνώστη και αγάπη στον ίδιο τον άνθρωπο. Δεν είναι σελίδες που θα διαβαστούν στο πόδι για να προσφέρουν απλά ευχάριστες στιγμές ανάγνωσης. Η συγγραφέας σκάβει βαθιά στην ψυχή και το μυαλό του ανθρώπου ψηλαφίζοντας τα άδυτα του ασυνείδητου. Και η αλήθεια είναι πως το κάνει με ένα μοναδικό τρόπο.

«Μπορεί άραγε ο χρόνος να γυρίσει πίσω; Μπορεί η αγάπη της μάνας να βρει δικαίωση στην καρδιά του γιου της;» Αυτές οι δύο ερωτήσεις τίθενται στο οπισθόφυλλο του Αόρατου δεσμού και αποτελούν το εφαλτήριο για ενδελεχείς σκέψεις και προβληματισμούς.

Ο χρόνος σίγουρα δεν γυρίζει πίσω, περνάει, προχωράει, παρότι δυσπιστούμε ως προς τη σχετικότητά του. Αναπολούμε συγκρίνοντας το χθες με το σήμερα, μονολογώντας το πολύ γνωστό μας «στερνή μου γνώση να σε είχα πρώτα». Ίσως όμως ποτέ να μην είναι αργά και η ζωή να είναι ένας αμφιταλαντευόμενος ιστός αράχνης που πιάνει και τις καλές και τις κακές στιγμές, ένα πλέγμα που σωρεύει μέσα του την αρετή και την κακία.

Η αγάπη της μάνας είναι κατά την ταπεινή μου άποψη μέγεθος χωρίς σύγκριση και ό,τι ιερότερο. Άπειρα παραδείγματα από την καθημερινότητα έχει ο καθένας να φέρει στο νου του σίγουρα για μια αγάπη που υμνήθηκε από τους ποιητές αλλά και από όλες τις επάλξεις του γραπτού λόγου.

Ο αόρατος δεσμός είναι ένα μυθιστόρημα που –ας μου επιτραπεί και αυτή η έκφραση- φέρει τα δύο πρόσωπα της σελήνης, την τρυφερή ευαισθησία και την σκληρή ψυχράδα των δύο κεντρικών ηρώων του, της Αγγελικής και του Θόδωρου.

Από τη μία είναι ο αγώνας της μάνας, η συνειδητοποίηση της ευθύνης προς τη νέα ζωή που εξαρτάται από αυτήν μέχρι να κάνει βήματα σταθερά και να χαράξει το δικό της δρόμο. Είναι η αγάπη που έδεσε τη δική της ζωή με αυτήν του παιδιού της, μια αγάπη χωρίς όρια ακόμη κι αν είναι χωρίς αντάλλαγμα. Διψάει και πεινάει αυτή η αγάπη για μια λέξη μόνο, μια αγκαλιά κι ένα χάδι, είναι όμως τόσο αυτάρκης που φτάνει η ευημερία, η ευτυχία, η καταξίωση του παιδιού της και μόνο. Δόσιμο χωρίς ανταπόδοση, δόσιμο εκ βαθέων χωρίς περιορισμούς και εκλογικεύσεις.

Κι από την άλλη: «Ήταν λες και ο ομφάλιος λώρος δεν είχε κοπεί ποτέ και συνέδεε την ψυχή της και τα συναισθήματά της με τα δικά του. Λες και στη θέση του είχε αφήσει έναν αόρατο δεσμό, που ένωνε μάνα και γιο και διοχέτευε τις σκέψεις της στη δική του ύπαρξη, επηρεάζοντας τα συναισθήματά του» παραθέτω ένα απόσπασμα από το μυθιστόρημα για να μεταφερθούμε στο δεύτερο και σημαντικότερο θέμα που θίγει η συγγραφέας.

Ομολογώ την άγνοιά μου σχετικά με την αναπτυξιακή ψυχολογία κι ίσως αυτός ήταν ένας ακόμη λόγος που έψαξα πίσω από τις λέξεις, που θαύμασα τον τρόπο της Νικόλ-Άννας Μανιάτη να αποδώσει τον ψυχισμό του Θόδωρου, του μικρού παιδιού που γίνεται άντρας κουβαλώντας το δικό του σταυρό. Το ασυνείδητο όπως σημειώνει η ίδια η συγγραφέας προλογίζοντας το βιβλίο της, αφομοιώνει, λειτουργεί και αντιδρά με έναν ανεξήγητο, απροσδιόριστο και αλλόκοτο τρόπο. Επηρεάζει τον ψυχισμό του ατόμου, καθορίζει αντιδράσεις και συμπεριφορές με τρόπο άλλοτε ήπιο και απαρατήρητο σχεδόν, άλλοτε με βιαιότητα που η ανθρώπινη λογική αδυνατεί να εξηγήσει. Η ένταση της αντίδρασης του καθενός ποικίλλει. Εν προκειμένω ο Θόδωρος βασανίζεται από κάτι που τον έχει στιγματίσει σε όλη του τη ζωή χωρίς να γνωρίζει το πώς και το γιατί, φτάνοντας στο σημείο να θεωρεί εαυτόν ένα τέρας της φύσης και αναρωτώμενος ποια δυσλειτουργικά γονίδια έχουν οδηγήσει σε αυτή την κατάληξη. Θα έρθει η στιγμή που θα πάρει σκληρές αποφάσεις υιοθετώντας το ρόλο του Θεού. Και μετά θα σπρώξει στο ομιχλώδες ασυνείδητο τα πάντα νομίζοντας ότι έχει ξεχάσει. Όταν επιτέλους οι λυτρωτικές εξηγήσεις θα δοθούν, δε φτάνουν κι ο ήρωας θα ανέβει έναν καινούργιο Γολγοθά. Η αγάπη για τη μητέρα του θα μπει στην καρδιά του και τότε θα αναδυθούν οι τύψεις. Ο δρόμος προς τη λύτρωση θα γίνει μακρύς και επίπονος.

Ο Αόρατος δεσμός είναι εφάμιλλος μιας αρχαίας ελληνικής τραγωδίας όπου η ύβρις αναζητεί την κάθαρση. Λίγοι θα τολμούσαν πιστεύω ένα τέτοιο πόνημα. Η Νικόλ-Άννα Μανιάτη το τολμά και το διεκπεραιώνει με σεμνότητα και επιτυχία.

Νικόλας Σμυρνάκης: Η καταγωγή του τάνγκο

Ένα δωρεάν ψηφιακό απόκτημα όχι μόνο για τους λάτρεις του χορού αλλά και των λέξεων.

Ένας συγκερασμός αφήγησης, μουσικής και χορού γίνεται ταυτόχρονα ύμνος στον Έρωτα. Γιατί όλα από εκεί ξεκινούν και εκεί καταλήγουν. Γιατί τόσο μελάνι χύθηκε για χάρη του. Γιατί η μουσική και οι χορευτικές κινήσεις του τάνγκο είναι έρωτας και πάθος από μόνα τους.

Η αφήγηση στηρίζεται στο μύθο της καταγωγής του έρωτα όπως την αποδίδει ο Αριστοφάνης ως καλεσμένος στο συμπόσιο του Πλάτωνα. Λέει λοιπόν ο μύθος πως κάποτε τα γένη ήταν τρία: το αρσενικό (αυτό που έλκει την καταγωγή από τον ήλιο), το θηλυκό (που έλκει την καταγωγή από τη γη) και το ανδρόγυνο (που έλκει την καταγωγή από τη σελήνη). Είχαν μεγάλη δύναμη και τόλμησαν να τα βάλουν με τους θεούς. Αυτή η ασέβεια τιμωρήθηκε από το Δία που τα χώρισε. Εκείνα όμως πεινούσαν το ένα για το άλλο κι αγκαλιάζονταν σφιχτά χωρίς να κάνουν τίποτα άλλο, οπότε πέθαιναν από πείνα και αδράνεια. Κι ο πατέρας των θεών σαν να λυπήθηκε τους ανθρώπους κι όρισε να ψάχνει το κάθε μισό να βρει το υπόλοιπο ταίρι του. Και να ο έρωτας, η πείνα για αυτό που μας είναι οικείο, η αναζήτηση και η ικανοποίηση με την επανένωση. Ένωση, χωρισμός, επανένωση, ενώ οι κινήσεις, τα λόγια και η μουσική επιχειρούν να ενωθούν και αυτά, αναζητώντας και αναγνωρίζοντας.

Το έργο παρουσιάστηκε σε μορφή μουσικής αφήγησης στα εγκαίνια της έκθεσης «Κατά τείχη…Tango» στο Ηράκλειο Κρήτης τον Ιούλιο του 2011.

Εδώ μπορείτε να απολαύσετε το βίντεο της παράστασης.

Το δικό μου σχόλιο είναι ότι εντυπωσιάστηκα και από το κείμενο αλλά και από το αντίστοιχο βίντεο. Βλέποντας τις χορευτικές κινήσεις των ζευγαριών σε συνδυασμό με την μουσική και την αφήγηση δε μπορείς παρά να νιώσεις τη μαγεία των συναισθημάτων να περνάει στο δικό σου σώμα, να τρανταχτείς από τις δονήσεις που η αβεβαιότητα του χωρισμού και της μοναξιάς, η ελπίδα της αναζήτησης και το πάθος της επανένωσης μεταδίδουν. Μεταλαμβάνεις σαν θεατής, ακροατής και συμμέτοχος καθώς σώμα και ψυχή δένονται και δίνονται ολοκληρωτικά στην ιδέα του έρωτα, στην ιδέα του τάνγκο.

Το κείμενο του ψηφιακού βιβλίου είναι του Νικόλα Σμυρνάκη ενώ η επιμέλεια της έκδοσης έγινε από τον Κώστα Καρνίκη.

Το έργο υποστηρίζεται από την ανοικτή βιβλιοθήκη www.openbook.gr, ενώ στον δικτυακό τόπο www.IslandOfMan.me θα βρείτε πολλά ενδιαφέροντα σχετικά με τα πριν, τα εν διαρκεία και τα μετά αυτής της πολυσυλλεκτικής προσπάθειας. Αξίζει τον κόπο να επισκεφτείτε και τα δύο παραπάνω σημεία αναφοράς. Θα σας εκπλήξουν πολύ ευχάριστα.