Φουτουρισμός: το κίνημα ενός αβέβαιου μέλλοντος

Στις αρχές του εικοστού αιώνα, ο Ιταλός Τομάζο Μαρινέττι εισάγει καινά δαιμόνια στο χώρο του πνεύματος και της τέχνης. Η λέξη futuro που στη μητρική γλώσσα του ιδρυτή του κινήματος σημαίνει το μέλλον αποδρά από τα στεγανά της και γίνεται το εφαλτήριο νέων ιδεών που δημιουργούν αίσθηση.

Ο φουτουρισμός λατρεύει τη νέα τεχνολογία και την ταχύτητα, υμνεί τις μηχανές και την τεχνοκρατία. Ο αντίποδας του ρομαντισμού χαιρετά το νέο αιώνα με την εξύψωση της πρακτικότητας χάριν μιας νέας αισθητικής. Εναντιώνεται στην παράδοση, αποδεσμεύεται από τα ηνία του παρελθόντος, γοητεύεται από τα μοντέρνα επιτεύγματα και οραματίζεται το νέο άνθρωπο.

Μοιραία αυτές οι ιδέες αγγίζουν και το χώρο της πολιτικής. Το ιταλικό φασιστικό κίνημα ενστερνίζεται αρκετές από τις αρχές του.

Βασικά σημεία της διακήρυξης του Μαρινέττι και των οπαδών του:

Εξυμνούν τον κίνδυνο, το θάρρος και το θράσος.

Αλλάζει η αισθητική καθώς για τους φουτουριστές ένα αγωνιστικό αυτοκίνητο για παράδειγμα θεωρείται πιο ωραίο από τη νίκη της Σαμοθράκης.

Η τέχνη πρέπει να έχει επιθετικό χαρακτήρα.

Η Ιταλία πρέπει να απαλλαγεί από τη γάγγραινα των καθηγητών και των αρχαιολόγων.

Τα μουσεία πρέπει και αυτά να καταργηθούν.

Η χώρα οφείλει να ξεφύγει από τη στασιμότητα της παρελθοντολογίας.

Στο χώρο της ζωγραφικής, οι πίνακες των οπαδών του απεικονίζουν τη νέα τεχνοτροπία όπου μηχανικά και οργανικά μέλη δημιουργούν ένα σύνολο και το κέντρο βάρους δίνεται στη συνέχεια της κίνησης. Τα εκτυφλωτικά χρώματα κυριαρχούν όπως και η κατάτμηση και ανασύνθεση της πραγματικότητας. Η μοντέρνα θεματολογία σε συνδυασμό με την περιδίνηση της απεικόνισης αποδίδει την ουσία της ιδεολογίας, τη μέθη του νεωτερισμού.

Στο χώρο της μουσικής εισάγεται ο φυσικός θόρυβος που έρχεται να υπερκεράσει αυτόν που παράγουν τα γνωστά μουσικά όργανα.

Ακόμη και στο χώρο της διατροφής επεμβαίνουν οι φουτουριστές εφόσον κατά τις διακηρύξεις τους ο άνθρωπος σκέφτεται, ονειρεύεται και δρα κατά τον τρόπο που τρώει και πίνει. Εξορίζουν τα ζυμαρικά από την εγχώρια κουζίνα, καθώς θεωρούν ότι η κατανάλωσή τους δημιουργεί απαισιοδοξία, νοσταλγική αδράνεια και ατονία. Αυτό το τελευταίο εξάλλου είχε σκοπό να απαλλάξει την Ιταλία από την εισαγωγή σιτηρών και θα ενίσχυε την εσωτερική βιομηχανία ρυζιού. Επιδιώκουν την κατάργηση μαχαιριού και πιρουνιού, πειραματίζονται με νέες γεύσεις που οξύνουν τις αισθήσεις, ενώ οι γαστρονομικές δημιουργίες παρέχουν κατ’ αρχήν αισθητική απόλαυση.