Μαρία Κωνσταντούρου: Αγεφύρωτες σιωπές

"Κόρη, το λόγον άλλαξε κι άλλη κατάρα δώσε, πο 'χεις μονάκριβο αδελφό, μη λάχει και περάσει." Κι αυτή το λόγον άλλαζε κι άλλη κατάρα δίνει: "Αν τρέμουν τ' άγρια βουνά, να τρέμει το γιοφύρι, κι αν πέφτουν τ' άγρια πουλιά, να πέφτουν οι διαβάτες, τί έχω αδελφό στην ξενιτιά, μη λάχει και περάσει."

Έτσι τελειώνει το δημοτικό τραγούδι που μιλάει για το θρύλο του γεφυριού της Άρτας και αλληγορικά για τις θυσίες και όλες τις ευχές ή κατάρες που τις συνοδεύουν.

Έτσι ξεκινάει να πλέκεται και ο μύθος στο μυθιστόρημα της Μαρίας Κωνσταντούρου «Αγεφύρωτες σιωπές» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Λιβάνη.

Μια ιστορία των αρχών του 17^ου αιώνα, τι σχέση μπορεί να έχει με το σήμερα; Το ότι φυσικά (γιατί όλα αυτά είναι γραμμένα στον ανθρώπινο κώδικα) η παραβίαση των ορίων, το καλό και το κακό, ο αγώνας και η αγωνία της ψυχής δεν έχουν χρόνο και τόπο.

Ο γνωστός μας μύθος λοιπόν τρέχει παράλληλα με το σήμερα, όταν η Μαργαρίτα Παπασιδέρη βρίσκει τραγικό θάνατο πέφτοντας από το γεφύρι της Άρτας. Τα στοιχεία συνηγορούν στην αυτοκτονία, όμως η κόρη της, Θάλεια, πιστεύει πως πρόκειται για εγκληματική ενέργεια. Και η ιστορία ξεκινάει. Φυσικά δεν πρόκειται να αποκαλύψω τίποτα παραπάνω, και το μόνο που έχω να καταθέσω είναι πως χρειάστηκα μία ημέρα μόνο για να καταβροχθίσω το βιβλίο. Συναρπαστικό από την αρχή μέχρι το τέλος, με κορύφωση της αγωνίας σε κάθε γύρισμα της πλοκής, κάθε εξέλιξή της, σε σημείο να αδιαφορώ για την κούραση και να διαβάζω τις σελίδες τη μία μετά την άλλη με αμείωτο ενδιαφέρον.

Πιστεύω πως η αγαπημένη συγγραφέας, μια γυναίκα που λέω πάντα πως το πρόσωπό της στολίζει ένα υπέροχο χαμόγελο και μάτια που είναι γεμάτα αγάπη για όλο τον κόσμο, δημιούργησε ένα μικρό αριστούργημα. Κατάφερε να ταιριάξει πολλά διαφορετικά πράγματα με μεγάλη μαεστρία και να φτάσει σε ένα απόλυτα επιτυχημένο αποτέλεσμα. Άψογο και εκφραστικά και από πλευράς έρευνας, αυτό που στον κινηματογράφο λέμε πίσω από τις σκηνές, μη νομίζετε πως δεν ισχύει και για τη συγγραφή. Διαβάζοντας, είναι ολοφάνερο το πόσο κόπο απαίτησε αυτό το εγχείρημα ακόμη και στα μάτια του ανυποψίαστου αναγνώστη. Πόσο μάλλον στα μάτια μιας συνοδοιπόρου που πίσω από κάθε παράγραφο, έβλεπε την αγωνία να αποτυπωθούν τα αισθήματα και τα συναισθήματα, να συνδεθούν πράγματα φαινομενικά αταίριαστα, πρόσωπα με τη δική του ιστορία το καθένα. Είναι πολλά αυτά που πρέπει να έχει στο νου του ο συγγραφέας που είναι αρωγός του λόγου και με χαρά μου είδα πως η Μαρία Κωνσταντούρου έδεσε τα πάντα έως την πραγματική λεπτομέρεια χωρίς στιγμή να παραπλανήσει τον αναγνώστη της αλλά με σεβασμό απέναντί του, δίνοντας σε ίσες δόσεις, ζυγίζοντας στη ζυγαριά της συγγραφικής τέχνης αλλά και της πορείας της ζωής, τη σκληρότητα αλλά και το μεγαλείο του ανθρώπου. Γιατί άνθρωποι που ζουν ανάμεσά μας, σε όλες τις κοινωνίες, είναι οι ήρωές της, άνθρωποι που γίνονται τέρατα ακολουθώντας λάθος δρόμους, τέρατα που εξανθρωπίζονται με την αγάπη και τη ζεστασιά της, άνθρωποι χτυπημένοι από τις αδικίες άλλων με διαστρεβλωμένη οπτική και ηθική. Ψυχές τραυματισμένες που τους αξίζει να έχουν μια δεύτερη ευκαιρία, φωνές που πρέπει να ακουστούν όσο κι αν αυτά που κρύβουν μέσα στο βουβό τους πόνο είναι σκληρά και σπαρακτικά. Αλλά και άνθρωποι δοτικοί, με μεγαλείο ψυχής που ακόμη και το επάγγελμα που επέλεξαν δηλώνει την ανάγκη τους η πληρότητα να ολοκληρωθεί μέσα από την συμπαράσταση, την αλληλεγγύη αλλά και την αποκάλυψη της αλήθειας. Γιατί ακόμη κι αν στην προσωπική τους ζωή χωλαίνουν, αυτό είναι το δικό τους αντίτιμο μέχρι να φτάσουν «να ξεπετάγονται από τις σκιές του ποταμού και να σκαρφαλώσουν χέρι χέρι στα λαμπερά χρώματα του ουράνιου θόλου» (σελ. 385).

Δε μπορώ να μην αναφέρω από εδώ τη δική μου αγαπημένη σκηνή, αυτή της θυσίας της γυναίκας του πρωτομάστορα. Η περιγραφή κόβει πραγματικά την ανάσα. Πολλά άριστα και στον τρόπο που συνταίριαξε η συγγραφέας το αστυνομικό μυστήριο και ένταση με την εις βάθος διερεύνηση της ανθρώπινης ψυχής, τον ρομαντισμό και τον σε αντιδιαστολή κυνισμό της φθαρτής μας ύπαρξης και τέλος το να μας κάνει να σκεφτούμε πως οι σιωπές φτάνει στιγμή που γεφυρώνονται και βρίσκουν στόμα να μιλήσουν για το πολυπόθητο της λύτρωσης.

Πολλά συγχαρητήρια στη Μαρία Κωνσταντούρου για αυτό το πολύ ανθρώπινο, συναρπαστικό της δημιούργημα!