Παρασκευή 29 Μαρτίου 2013

Εφευρίσκοντας την Ιστορία

Αραιωμένο μελάνι και δίπλα από την περγαμηνή, το διάλυμα νερού και καπνού. Πάνω τους πέφτει μια αινιγματική σκιά. Ένας άνδρας είναι έτοιμος να αναβαθμίσει το παρελθόν.

Ο Γερμανός δημοσιογράφος Ρύντιγκερ Σάπερ* μας γυρίζει πίσω στον δέκατο ένατο αιώνα κυνηγώντας τα ίχνη του Κωνσταντίνου Σιμωνίδη, ενός ανθρώπου που το όνομά του έγινε συνώνυμο της «απατηλής όψης», ενός ικανότατου πλαστογράφου χειρογράφων.

Περγαμηνές και ο διαχωρισμός της αλήθειας από το ψεύδος. Τα κείμενα είναι αυταπόδεικτα ή μήπως ο δημιουργός τους είναι κάποιος μανιακός διαστρεβλωτής της ιστορίας;

Σιμωνίδης, ο αρχαιολάτρης. Μεγαλομανής, μονομανής και μυθομανής. Ένας πλαστογράφος φάντασμα που σβήνει τα ίχνη του ανασκευάζοντας την ιστορία. Για τον ιδιόρρυθμο ισχνό άντρα, το παρελθόν και το παρόν υπάγονται σε μια παράδοξη θεωρία της σχετικότητας. Σίγουρα θα διεκδικούσε τον τίτλο από τον Αϊνστάιν στη δική του σφαίρα, αυτήν της αρχαιολογίας και της παλαιογραφίας.

Η παραγωγή του ανεξάντλητη, τα κίνητρά του ανεξιχνίαστα. Καλόβουλα μπορούμε να τον δούμε σαν τον Σταυροφόρο υπέρ της αίγλης του τότε νεοσύστατου Ελληνικού κράτους. Οι συκοφάντες του λένε άλλα. Ίσως πάλι τα αίτια να βρίσκονται στην προβληματική παιδική και εφηβική του ηλικία.

Όμως η καταγραφή της Ιστορίας, ας το παραδεχτούμε, όπως επισημαίνει ο Σάπερ, δεν είναι τίποτα περισσότερο από μία συνεχή αντιγραφή και επικόλληση. Εξάλλου οι δυνατότητες ελέγχου της χρονολόγησης των παλίμψηστων (περγαμηνές όπου το ένα κείμενο γράφεται πάνω σε άλλο) τον καιρό που δρα ο Σιμωνίδης είναι μόλις αναπτυσσόμενες. Δεν γνωρίζουν τον άνθρακα 14, τις ακτίνες. Και από την άλλη, είναι πολλοί οι συλλέκτες, οι αρχαιολάτρες, οι μανιώδεις αναζητητές του παλαιού σε έναν κόσμο αντιφατικό.

Ποιο από το κείμενα που παρουσιάζει προς πώληση ο Σιμωνίδης είναι γνήσιο και ποιο δική του κατασκευή; Το πιο σίγουρο πάντως είναι η αυθεντικότητα του μέσου γραφής και όχι των γραπτών. Είναι όλα αυτά άραγε προϊόντα της φαντασίας μιας ψυχοπαθητικής προσωπικότητας; Κι αν δεν υπάρχει δόλος, υπάρχει ηθική;

Όμως όπως καταλήγει ο Σάπερ, «η ιστορία είναι πάντοτε κάτι κατασκευασμένο, ηθελημένο, καταπιεσμένο, υπερτονισμένο, κατευθυνόμενο..» Ο μπαξές του Σιμωνίδη πάντως έχει από όλα τα καλά: αρχαίοι φιλόσοφοι, αιγυπτιολογία, βυζαντινά και εκκλησιαστικά κείμενα. Τα έργα όπως και οι ημέρες του αναδίδουν αμφιβολία και αμφισβήτηση.

Πόσο υποκειμενική είναι άραγε η ερμηνεία της επιφάνειας; Κι αν ο Σιμωνίδης χάθηκε κάπου στο δεύτερο μισό του δέκατου ένατου αιώνα, ο κόσμος ταλανίζεται ακόμη από τις βουβές περγαμηνές. Μια τέτοια τρανταχτή περίπτωση είναι και το χειρόγραφο που ανακάλυψε ο Βίλφριντ Βόινιχ σε μια βίλα στη Ρώμη το 1912. Ακόμη και σήμερα αποτελεί σπαζοκεφαλιά για ειδικούς και μη. Γραμμένο σε μια ακατανόητη γλώσσα που άλλοι χαρακτηρίζουν εξωτική, άλλοι ως γλώσσα των αγγέλων, κωδικοποιημένο κείμενο, κρυπτογράφημα. Λέξεις ακατανόητες διανθισμένες με εντυπωσιακά σχέδια από τις περιοχές της φυτολογίας, βιολογίας, αστρονομίας .Μήπως πρόκειται για μία φάρσα ακόμη; Ή για de facto ιστορική σελίδα;

Το πέρασμα μίας και μόνης στιγμής χωρίζει το παρόν από το παρελθόν. Ο μηχανισμός όμως του ανθρώπινου μυαλού γράφει, δημιουργεί, αναπλάθει πέρα από τα όρια του χρόνου.

*Rüdiger Schaper: «η Οδύσσεια του πλαστογράφου Κωνσταντίνου Σιμωνίδη», εκδόσεις Νεφέλη 2012. 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Δημήτρης Νίκου: Οδοιπόρος

  Σαν άλλος Άτλαντας σηκώνεις το βάρος του κόσμου στους ώμους σου. Η δική σου ύβρις είναι μία ακόμα αποστασία. Είσαι ένας από εμάς, όχι όμως...