Τάσος Αγγελίδης Γκέντζος: Γλυκιά εκδίκηση

«Γλυκιά εκδίκηση» είναι ο τίτλος του νέου μυθιστορήματος του Τάσου Αγγελίδη Γκέντζου, (εκδόσεις Ωκεανός), μη σας ξεγελάσει όμως. Ίσως φανταστεί κανείς ότι ο δημιουργός του αποφάσισε να ασχοληθεί με την αισθηματική λογοτεχνία, με κάτι ρομαντικό τέλος πάντων, εκεί εξάλλου παραπέμπει συνειρμικά και το πολύ όμορφο ανοιξιάτικο εξώφυλλο.

Δε θα ταίριαζε όμως στον συγγραφέα σίγουρα να ασχοληθεί επιδερμικά με κάτι, ούτε να γράψει για να παρουσιάσει την πονεμένη ιστορία ενός αποτυχημένου γάμου ή μιας μη ζωής, απλά και μόνο για να εναρμονιστεί με τα δακρύβρεχτα λογοτεχνικά αναγνώσματα του είδους ή ακόμη και με εκείνα τα αντίστοιχα τηλεοπτικά τους που κάνουν ρομαντικές ψυχές να αναστενάζουν και τρυφερά μάτια να γεμίζουν δάκρυα. Δεν είναι αυτό το ζητούμενό του, αλλά το να βάλει το μαχαίρι μέχρι το κόκαλο, να αναταράξει την επανάπαυση και να προβληματίσει, να ξεσκεπάσει για μία ακόμη φορά το θέατρο του παραλόγου που η σύγχρονη και μοντέρνα εποχή μας ξέρει τόσο καλά να συντηρεί. Αυτό που όλοι μας, άλλοι λιγότερο άλλοι περισσότερο διαιωνίζουμε, «γιατί έτσι είναι ο άνθρωπος, έτσι τα βρήκαμε, γιατί ο ρόλος του άνδρα είναι ο τάδε, της γυναίκας είναι ο δείνα».

Στον αναγνώστη δίνεται η επιλογή να διαβάσει αυτές τις γραπτές σκέψεις με τον δικό του τρόπο. Ο συγγραφέας καταθέτει εικόνες, λέξεις, διαλογίζεται, προβληματίζει και προβληματίζεται. Δίνει ένα δοκίμιο για το παραμελημένο «είναι» και το επίπλαστο «φαίνεσθαι». Τυχερός είναι αυτός που έχει εναρμονίσει αυτά τα δύο και τα βρίσκει με τον εαυτό του, μια τύχη που αντιστοιχεί με το περιβόητο «μου κλήρωσε λαχείο». Η σύμβαση είναι νομικός όρος κι ο γάμος μία σύμβαση είναι που όμως ξεφεύγει από τη ζυγαριά της Θέμιδος και επιζητεί να ζυγίσει αντοχές και αναζητήσεις. Αυτογνωσία και απεξάρτηση από κλισέ, διαχωρισμός του ονείρου, του ονειρικού και του στοχοποιημένου. Είναι οι ενοχές που διαιωνίζουν καταστάσεις; Είναι η ανασφάλεια; Οι τύψεις; Η ευγνωμοσύνη που η ζωή πέταξε σε κάποιους τα αποφάγια της και σε άλλους χαρίστηκε απλόχερα;

Ο δημιουργός όμως δίνει στον αναγνώστη του και ένα σύγχρονο μυθιστόρημα με καταιγιστικούς διαλόγους, διαξιφισμούς που εισχωρούν βιτριολικά ακόμη και σε παχυδερμικά στρώματα, παίζοντας πάντα με τις λέξεις του, επεκτείνοντάς την ερμηνεία τους, ενδύοντας και μετέπειτα αποκαλύπτοντας τα κρυφά νοήματά τους. Η προσωποποίηση είναι το χαρακτηριστικό της γραφής του εξάλλου. Άψυχα και αφηρημένες έννοιες αποκτούν ανθρώπινες ιδιότητες και χαρακτηριστικά, κινούνται άνετα μέσα σε έναν κόσμο όπου ορατό και κρυπτόν αναμειγνύονται.

Η Ολυμπία, η Νέτα, η Κορνηλία και η Ουρανία είναι τέσσερις γυναίκες, φαινομενικά αταίριαστες. Όλες τους σε μια καμπή, αυτή της τρίτης ηλικίας. Στην κόψη του ξυραφιού, ακριβώς πάνω στη συνταξιοδότησή της, η Ολυμπία «θυμάται» εν αιθρία να επαναστατήσει. Να αποτινάξει τον ζυγό του καταπιεστικού, αδιάφορου, εγωπαθή, ανάλγητου συζύγου. Αυτή της η απόφαση είναι η αρχή μιας αλυσιδωτής αντίδρασης. Γυναίκες συνάδελφοι, αντίζηλοι, απατημένες σύζυγοι, λυκοφιλίες και η σχετικότητα της προσωπικής αλήθειας. Εργαζόμενες στο δημόσιο, αρωγοί της διαπαιδαγώγησης των άλλων, αλλά και το γνωστό «δάσκαλε που δίδασκες και λόγο δεν εκράτεις». Νοικοκυρές, ανεπάγγελτες, σταθερά σημεία της οικοσκευής, αφανείς ήρωες ή υπομονετικοί όνοι, ενίοτε και ημίονοι. Θεραπαινίδες της τέχνης, άτρωτες φαινομενικά από τον χρόνο που όμως συνεχίζει ανενόχλητος αυτό που τόσο καλά γνωρίζει να κάνει ακολουθώντας αντίστροφη πορεία, φθείροντας πρώτα το μέσα και μετά το απ’ έξω. Και ανάμεσά τους, μια σπαγκοραμμένη δημοδιδασκάλισσα, μια φιλοτομαρίστρια, μια μάνα που η θυσία και το ψεύδος είναι κρίκοι της ίδιας αλυσίδας και μια υπερπροστατευτική «κουκουβάγια» που βλέπει το παιδί της σαν το πιο όμορφο.

Η εκδίκηση όμως είναι ένα πιάτο που τρώγεται κρύο, όπως πολύ σοφά έχει μεταφέρει τη γνώση του ανά τον χρόνο ο λαός μας. Προφανώς, σε αυτό στέκονται κι οι γυναίκες ηρωίδες του συγγραφέα, αποφασίζοντας έστω και αργά να πάρουν τη ζωή τους στα χέρια τους. Με ποιον τα έχουν βάλει; Με το έτερον ήμισυ, τον σύζυγο που καταδεικνύεται ο αίτιος κάθε νόσου και βασκανίας.

Περίεργο πράγμα θα μου πείτε, ένας άντρας να καταπιαστεί με κάτι τέτοιο. Πού ξέρει αυτός από γυναικεία ψυχολογία; Και δε μιλάμε για μία, δύο γυναίκες, αλλά για τις 4 ηρωίδες, τις μητέρες τους και τις γυναίκες πέριξ αυτών. Πολλές οι γυναικείες φωνές αγωνιούν να πουν το δίκιο τους, τον πόνο τους, να εξορκίσουν και εξοβελίσουν το κακό που υπέστησαν κατά τον έγγαμο βίο ή λόγω της απουσίας αυτού. Ο άντρας αποτελεί το μόνιμο ζητούμενο και η αναζήτησή του σωστού συζύγου πορεύεται σύμφωνα με τις μητρικές γαλουχίες. Και ο ευρών αμειφθήσεται. Το βέβαιο είναι πάντως πως ο άνθρωπος έχει ελεύθερη βούληση και οι επιλογές είναι πάντα δικές του. Το πώς εξελίσσονται οι συμπεριφορές , το αν αυτές οι γυναίκες θα μειώσουν το χάσμα ανάμεσα στο είναι και το φαίνεσθαι, το αν οι θεωρίες τους απέχουν ή όχι από τις πράξεις τους, είναι κάτι που δεν θα αποκαλύψω φυσικά.

Από την πληθώρα των γυναικών που στηρίζουν ή κάνουν το πέρασμά τους από το μυθιστόρημα, ξεχωρίζω την αγαπημένη μου Μαμή και την Μαργαρίτα.

Κι εδώ ένα από τα κομμάτια στο οποίο στάθηκα ιδιαίτερα (και ήταν πολλά αυτά, αλλά ας φανώ φειδωλή).

Γυναίκες. Ασχολούμαστε με πράγματα που οι άντρες μας δεν βάζουν στον νου τους. Βασανίζουμε τον εαυτό μας…Κάνουμε τα πάντα για να σπάσουμε τα ήδη σπασμένα νεύρα μας. Λέμε πως δεν μπορούνε να κάνουνε τίποτα μόνοι τους και δεν τους αφήνουμε να πάρουν ένα ζευγάρι κάλτσες από το κομοδίνο τους. Το κάνουν άνω κάτω… Κι εμάς γιατί μας πειράζει η ανακατωσούρα μέσα στο δικό τους το συρτάρι; Θα ανοίξουν οι επισκέπτες τα συρτάρια τους και θα κακοχαρακτηρίσουν εμάς; Για δέσιμο είμαστε οι γυναίκες. Λέμε κάθε τόσο πως δεν μας ενδιαφέρει η αποδοχή των άλλων, αλλά κατά βάθος πεθαίνουμε γι’ αυτήν! (σελ. 447)

Εύχομαι στον Τάσο Αγγελίδη Γκέντζο να είναι πάντα δημιουργικός και να μας κρατάει σε εγρήγορση!