Πέμπτη 30 Αυγούστου 2012

Σάσα Στάνισιτς: Πώς επισκευάζει ο στρατιώτης το γραμμόφωνο

Η εφηβεία του Αλεξάνταρ σηματοδοτείται από το θάνατο του παππού Σλάβκο και τον εμφύλιο που διχάζει τη χώρα που λίγα χρόνια πριν ονομαζόταν Γιουγκοσλαβία. Οι ευτυχισμένες μέρες στο Βίζεγκραντ, τη μικρή πόλη στον ποταμό Ντρίνα, παίρνουν τέλος καθώς Σέρβοι και Βόσνιοι συγκρούονται και εξοντώνονται στη δίνη του αλληλοσπαραγμού. Το 1992, ο δεκατετράχρονος Αλεξάνταρ και οι γονείς του γίνονται πρόσφυγες, καταφεύγουν στη Σερβία και αμέσως μετά στη Γερμανία όπου εγκαθίστανται στο Έσσεν. Ο Αλεξάνταρ νοσταλγεί την πατρίδα του και ελπίζει σε ένα γυρισμό μόλις ο πόλεμος τελειώσει.

Στα χρόνια που περνούν, έχοντας κληρονομήσει το μαγικό ταλέντο της αφήγησης από τον παππού του και χρησιμοποιώντας τη φαντασία του ανασυνθέτει την παιδική του ηλικία σε ένα Βίζεγκραντ που θυμίζει μια ατέλειωτη γιορτή, με ιστορίες γεμάτες πάθος και συναίσθημα που μόνο το Βαλκανικό αίμα ξέρει να γεννά.

Γράφει γράμματα και προσπαθεί να βρει την Ασίγια, την παιδική του σύντροφο της ημέρας που ο πόλεμος ξεκίνησε.

Παράλληλα, προσπαθεί να κρατήσει τη μνήμη του παππού του ζωντανή, να κρατήσει την πατρίδα του ζωντανή.

Δέκα χρόνια μετά, το 2002, γυρίζει ξανά στο Βίζεγκραντ με την ελπίδα να βρει την Ασίγια, αλλά και τη χαμένη του ζωή να συνεχίζει από εκεί όπου την άφησε. Εικόνες, ήχοι και πρόσωπα από τα παιδικά του χρόνια αναμιγνύονται με το σήμερα αφήνοντας την πίκρα του ότι τίποτα δεν είναι όπως παλιά. Αποκομμένος από τη Βοσνία του σήμερα, κλείνει τον κύκλο της αφήγησής του με την επιστροφή του στον τάφο του αγαπημένου του παππού

Ένα πρωτότυπο μυθιστόρημα, μια νεανική φωνή που αξίζει να ακουστεί. Ο συγγραφέας δεν περιορίζεται σε μια συμβατική πλοκή. Σαν τη φαντασία του που δεν γνωρίζει όρια, έτσι και η διάρθρωση του μυθιστορήματος ξεφεύγει από τα καθιερωμένα, εστιάζοντας στην αυτοτέλεια των ιστοριών-αναμνήσεων. Τα κεφάλαια μπορούν να διαβαστούν αυτοτελώς σαν μικρές ανθρώπινες ιστορίες όπου το γέλιο, ο πόνος, η χαρά και η λύπη αποτυπώνονται σε κάθε γραμμή.

Χαρισματικός λόγος, ο νεαρός συγγραφέας είναι γλωσσοπλάστης. Χρησιμοποιεί τη σύνταξη της γερμανικής γλώσσας, όμως το ότι αυτή δεν είναι η μητρική του, βοηθάει ακόμη περισσότερο στο να κατανοήσουμε το λόγο της πατρίδας του, χειμαρρώδη, υπερβολικό, συναισθηματικό, ένα καταιγισμό λέξεων γεμάτες ήχους και μυρωδιές.

Καταπληκτικές σκηνές, όπως η περιγραφή της εγκατάστασης της εσωτερικής τουαλέτας στο σπίτι των προπάππων του, η αντιπαράθεση του θανάτου του παππού με το ταυτόχρονο ρεκόρ του δρομέα Καρλ Λιούϊς, το φαγοπότι όπου η περιγραφή των φαγητών καταλαμβάνει από μόνη της δυο σελίδες, ο ποδοσφαιρικός αγώνας μεταξύ Σέρβων και Βοσνίων στη διάρκεια μιας προσωρινής κατάπαυσης του πυρός, η επιστροφή στον τάφο του παππού, τα μηνύματα στους αυτόματους τηλεφωνητές στο Σαράγιεβο, η ιστορία με το πόσες φορές πέθανε ο Τίτο.

Οι χαρακτήρες γοητευτικοί και ιδιόρρυθμοι συνάμα, διασταυρώνονται με κότες στα κεραμίδια, αγελάδες που δε χωράνε να ανέβουν στην πολυκατοικία, ψάρια με γυαλιά και μουστάκια. Κι από την άλλη, ο όλεθρος του πολέμου, οι μικτές οικογένειες που φεύγουν κατατρεγμένες, τα πτώματα που ρίχνονται στον ποταμό Ντρίνα.

«Πώς ο στρατιώτης επισκευάζει το γραμμόφωνο», ένας συμβολικός τίτλος με το χαλασμένο γραμμόφωνο να παραπέμπει στον κατακερματισμό της Γιουγκοσλαβίας, ενός πολυφωνικού κράτους όπου κάποτε το διαφορετικό δεν ενοχλούσε. «Εμείς είμαστε το γραμμόφωνο, εμείς είμαστε τα τραγούδια!» φωνάζουν οι Σέρβοι στρατιώτες που φεύγουν με το γραμμόφωνο υπό μάλης.

Ένα μυθιστόρημα αμερόληπτο, συγκινητικό, βαθιά ανθρώπινο, γεμάτο παράδοξο, ειρωνεία, σαρκασμό, χιούμορ, ονειροφαντασία.

Παρασκευή 17 Αυγούστου 2012

Εξομολογήσεις

Ευχαριστώ πολύ τη συγγραφέα και εκδότρια Μαρία Στυλιανού, τις Αναζητήσεις και το http://www.music.net.cy Αυτός είναι ο σύνδεσμος για τη συνέντευξή μου http://www.music.net.cy/easyconsole.cfm/page/read/n_id/13464

1) Ποια είναι η Ευρυδίκη Αμανατίδου; Μίλησε μας λίγο για σένα...

Γεννήθηκα στην Αθήνα και σπούδασα νομικά. Τα φοιτητικά μου χρόνια κινήθηκαν γύρω από το τότε γνωστικό μου αντικείμενο, την εγκληματολογία. Λίγο πριν το πτυχίο μού προέκυψε η συμμετοχή στη συντακτική ομάδα ενός εξειδικευμένου πάνω σε θέματα εγκληματολογίας και σωφρονιστικής περιοδικού. Ανήσυχο πνεύμα πάντα, η δικηγορία δεν με τράβηξε ιδιαίτερα. Παλεύοντας με τις λέξεις ή παίζοντας με αυτές, αν προτιμάτε, έγραψα το πρώτο μου παιδικό θεατρικό έργο, το οποίο βραβεύτηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού το 1991. Ακολούθησε η έντυπη έκδοσή του και μια σειρά έργων που γράφτηκαν για παραστάσεις σχολείων και συλλόγων. Η στροφή μου από το παιδικό στην λογοτεχνία που αφορά ενήλικες έγινε το 2002. Από τότε μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί τέσσερα μυθιστορήματά μου, ενώ παράλληλα γράφω διηγήματα για περιοδικά και τη δική μου στήλη «ιστορίες μικρού μήκους» στο www.deity.gr

2)Πώς μπαίνει στη ζωή σου η αγάπη για το γράψιμο;

Η αγάπη για το γράψιμο γεννήθηκε κάπου προς το τέλος του δημοτικού. Θυμάμαι που με την παιδική μου φίλη γράφαμε σενάρια επιστημονικής φαντασίας και παίζαμε και όλους τους ρόλους παρακαλώ. Επειδή όμως είμαι και άτομο που του αρέσουν οι προκλήσεις, δεν έμεινα σε ιστοριούλες που σκάρωνα και της διηγούμουν σε στενό οικογενειακό κύκλο. Η αφορμή για το παραπέρα ήταν η προκήρυξη του κρατικού διαγωνισμού για συγγραφή θεατρικού έργου. Έβαλα στοίχημα με τον εαυτό μου και πιστεύω πως δικαιώθηκα.

3)Πότε έρχεται η πρώτη σου δουλειά; Ποιες οι εντυπώσεις του κόσμου;

Χρονολογικά, είναι το «ένα καπέλο για τον καθηγητή», το παιδικό θεατρικό μου. Είναι έντονες οι αναμνήσεις μου από την Κρήτη, την υποδοχή και τη φιλοξενία των ανθρώπων στα Χανιά, όπου είδα και άκουσα τους θεατρικούς μου διαλόγους να παίζονται πρώτη φορά μπροστά σε κοινό. Το πρώτο μου μυθιστόρημα ήταν το «στη Μεσόγειο κολυμπούν παράξενοι θεοί» από τις εκδόσεις Βασιλείου, το 2006. Οι εντυπώσεις του κόσμου ήταν πολύ θετικές έως συγκινητικές σε σημείο να με φέρουν πολλές φορές σε αμηχανία.

4)Μίλησε μου λίγο για τα έργα σου...

Τα μυθιστορήματά μου είναι σαν τα ταξίδια. Ταξίδια του μυαλού και της ψυχής. Μου αρέσει να πλάθω έναν ολόκληρο κόσμο και τους ανθρώπους που τον κατοικούν. Κι εκεί ανάμεσα να περιπλέκω την πλοκή με κομμάτια από την ιστορία, τη λαογραφία και φυσικά το δικό μου τοπ, δηλαδή τα παιχνίδια που στήνει κάθε φορά το ανθρώπινο μυαλό.

5)Νομίζεις ότι ένας συγγραφέας μπορεί να επιβιώσει από τις πωλήσεις των βιβλίων του;

Η ερώτηση αφορά προφανώς τα εκδοτικά δεδομένα στην Ελλάδα. Σαφέστατα όχι πλην ελαχίστων εξαιρέσεων. Η συγγραφή εξάλλου δεν είναι βιοπορισμός, είναι δημιουργία. Με αυτό το σκεπτικό πρέπει να πορεύεται ο γράφων.

6)Ποιο είναι το αγαπημένο σου λογοτεχνικό είδος; Τι σε εκφράζει περισσότερο σαν άνθρωπο;

Το ψυχολογικό θρίλερ. Αγωνία και ένταση δωματίου.

7)Ετοιμάζεις κάτι καινούργιο αυτή τη στιγμή;

Ετοιμάζω κάτι διαφορετικό από αυτά στα οποία έχω συνηθίσει τους αναγνώστες μου.

8)Με τι άλλο ασχολείσαι στον ελεύθερο σου χρόνο;

Μου αρέσει να μαθαίνω συνεχώς, οπότε το διαδίκτυο είναι και η πιο προσφιλής μου ενασχόληση.

9)Θεωρείς ότι υπάρχουν πραγματικές φιλίες στον χώρο μας;

Πολλές λυκοφιλίες θα έλεγα. Υπάρχουν όμως και οι λίγοι και εκλεκτοί.

10)Τι θεωρείς άξιο λόγου σ’ έναν άνθρωπο;

Την ειλικρίνεια και τη σπιρτάδα του μυαλού του. .

11)Τι είναι αυτό που δεν τόλμησες μέχρι σήμερα;

Να μιλήσω έξω από τα δόντια εκεί που χρειάζεται.

12)Μια ευχή για το τέλος...

Ο άνθρωπος να πλησιάσει ξανά τον άνθρωπο!

Πέμπτη 9 Αυγούστου 2012

Πολ Τορντέι: Ψαρεύοντας σολομούς στην Υεμένη

Ο καθηγητής Άλφρεντ Τζόουνς είναι ένας σοβαρός, ξενέρωτος και ολίγον πομπώδης ιχθυολόγος. Ζει στον κόσμο του παγιδευμένος σε έναν συμβατικό γάμο έως ότου τα πάντα ανατρέπονται καθώς καλείται να ηγηθεί ενός απίστευτου σχεδίου. Ένας σεΐχης επιθυμεί τη σύμπραξη του καθηγητή ώστε να εισαχθεί το ψάρεμα του σολομού στην Υεμένη. Ο Άλφρεντ αρχικά αρνείται βρίσκοντας την ιδέα εξωφρενική, αναγκάζεται όμως να δεχτεί καθώς η πολιτική σκοπιμότητα το επιτάσσει. Ένας πακτωλός χρημάτων διατίθεται για την υλοποίηση του σχεδίου που άλλοτε χαρακτηρίζεται ως μεγαλειώδες και ευφυές και άλλοτε αποτρόπαιο και παρανοϊκό. Θα πετύχει άραγε ή θα αποδειχτεί ουτοπία; Το τέλος είναι σίγουρα κινηματογραφικό, αφήνω όμως στον αναγνώστη να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα απολαμβάνοντας τη γραφή του Πολ Τορντέι.

Σπάζοντας την παραδοσιακή μορφή του μυθιστορήματος, ο συγγραφέας πλέκει τον μύθο του μέσα από ημερολόγια, έντυπη και ηλεκτρονική αλληλογραφία, συζητήσεις στη Βουλή, άρθρα και συνεντεύξεις στις εφημερίδες, δραματοποιημένα όνειρα και αποσπάσματα ανέκδοτων κειμένων. Όλες οι παραπάνω μορφές του λόγου αποδίδουν γλαφυρά τραγελαφικές καταστάσεις αμβλύνοντας τα σύνορα ανάμεσα στην πολιτική σκοπιμότητα και την ανοησία. Μια αλληγορία πάνω στην παγκοσμιοποίηση. Μια καυστική σάτιρα της πολιτισμένης Δύσης που αδυνατώντας να καταλάβει την μυστηριακή Ανατολή, προσπαθεί να την ιδιοποιηθεί και να την φέρει στα δικά της μέτρα και σταθμά. Τα βέλη του συγγραφέα εξαπολύονται στην πολιτική της ίδιας του της χώρας που θα νοσταλγεί πάντα την αποικιοκρατία.

Ένα μυθιστόρημα με πολλαπλά διαβάσματα. Με ελαφριά καρδιά κατατάσσεται στην σάτιρα. Παράλληλα όμως είναι ανθρώπινο και συναισθηματικό, μια σημειολογία χαρακτήρων, ένα δοκίμιο πάνω στην πίστη και την αγάπη.

Ποιος ψαρεύει σολομούς στην Υεμένη αλήθεια; Σίγουρα ο ίδιος που έχει εμβαθύνει στην ιλαροτραγωδία της ανθρώπινης ύπαρξης.

Πέμπτη 2 Αυγούστου 2012

Παύλος Ιωαννίδης: Ο λευκός τοίχος

Μπορούμε να ελέγξουμε τον εαυτό μας; Να υποτάξουμε τους άλλους; Κι αν έστω τα καταφέρουμε, έχουμε τη δύναμη να κατατροπώσουμε τη μοίρα;

Ο Πέτρος δεν φαντάζεται ότι η επαγγελματική του άνοδος είναι δυνατόν να ανακοπεί. Προικισμένος με σπάνια ευφυΐα, ανοίγει τους ορίζοντες της ψυχολογίας δουλεύοντας μία πρωτοποριακή θεωρία ενσυναίσθησης. Η οικειοποίηση των αλλότριων παθών ίσως αποτελεί και τη λύση καθώς ο ίδιος δεν μπορεί να διαχειριστεί την αυτοκτονία του αδελφού του. Όταν ο κόσμος του μαυρίζει, συμπαραστάτες του θα είναι ο παιδικός του φίλος και νυν ιερέας Φίλιππος και η Λίζα που εκπέμπει άρωμα γυναίκας. Το τοπίο αποκτάει ξανά χρώματα και η αισιοδοξία που απορρέει από τον έρωτα και την αποδοχή ατσαλώνει τον Πέτρο δίνοντάς του δυνάμεις υπερανθρώπου. Γιατί μόνο σε τέτοιο ον χαρίζεται η απώτερη γνώση. Ο λευκός τοίχος θα διαπεραστεί μόνο από τον χαρισματικό ψυχολόγο που θα εισχωρήσει στο υποσυνείδητο του υποσυνείδητου στοχεύοντας στο ανθρώπινο καλό.

Η επιδίωξη του Πέτρου είναι να βλέπει το χαμόγελο στο πρόσωπα γύρω του αποσύροντας το σκοτάδι από τον εσωτερικό τους κόσμο. Οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος αφορούν όμως και την τεχνική του. Το καλό και το κακό χωρίζονται από έναν τοίχο. Η ενόραση του ψυχολόγου θα αποτελέσει το έναυσμα συνεχών ανατροπών και εκ νέου οριοθετήσεων, καθώς η εν δυνάμει εξουσία αποτελεί διακαή πόθο θρησκευτικών και επιστημονικών φατριών.

Επιδιώκουμε να γνωρίσουμε τους άλλους. Ποιος όμως τολμάει να γνωρίσει τον εαυτό του; Είναι αλήθεια η εσωτερική μας φωνή ο μόνος φίλος που δε μοιραζόμαστε με κανέναν; Είναι η συνεχής αμφισβήτηση ο γεννήτορας της βαθύτερης γνώσης;

Πέντε διαφορετικά περιστατικά, ο Νάρκισσος, η Ζωογόνος, ο Θρησκευόμενος, η Τετραπέρατη, ο Ανέκφραστος. Πέντε τοίχοι σαρώνονται, πέντε φωνές ενσωματώνονται οδηγώντας στη σχιζοφρένεια ή στην προσομοίωση με το Υπέρτατο;

Με σπουδές ψυχολογίας και ειδίκευση στην ψυχοθεραπεία ενηλίκων, ο Παύλος Ιωαννίδης κοινωνεί το γνωστικό του πεδίο μέσα από ένα καλογραμμένο μυθιστόρημα. Δεν είναι μόνο η μεταδοτικότητα που διακρίνει τον γραπτό του λόγο αλλά και οι συνεχείς ανατροπές και εναλλαγές που κάνουν τον αναγνώστη συμμέτοχο σε αυτό το ατμοσφαιρικό ψυχολογικό θρίλερ που ταυτόχρονα είναι και μία αλληγορία της αγωνίας της ανθρώπινης ύπαρξης. Χτίζουμε τοίχους, για να βλέπουμε μόνο ό,τι θέλουμε να δούμε, για να δείχνουμε στους άλλους, μόνο ό,τι θέλουμε να δουν. Προσφέρουμε την αγάπη ή νομίζουμε πως το κάνουμε. Οι συσσωρευμένες εμπειρίες μας παγώνουν τελικά την εικόνα γύρω μας, μουδιάζοντας τις σκέψεις μας, αμβλύνοντας την αμφισβήτηση.

Πλέον η ζωή σας ξεκινά στους τοίχους της μήτρας και τελειώνει στους ξύλινους τοίχους του φέρετρού σας. Γεννιέστε, ζείτε και πεθαίνετε μέσα σε τοίχους. Χάρη στους τοίχους γίνατε αυτό που είστε. Μοιράζεστε μια βαθιά σχέση ανάγκης. Δεν υπάρχουν χωρίς εσάς και εσείς δεν θα υπήρχατε χωρίς αυτούς. Αυτό όμως που αρνείστε να δείτε είναι η σκοτεινή αλήθεια απ’ έξω. …Ο τοίχος είναι αυτός που σας κρατάει ασφαλείς, αλλά με τίμημα την αποξένωση και τη μοναξιά. …Μπορεί άραγε κανείς να γκρεμίσει τους τοίχους γύρω του, δίχως πρώτα να έχει γκρεμίσει τους τοίχους μέσα του; Αν καταφέρετε να γκρεμίσετε τους τοίχους μέσα, οι έξω τοίχοι δεν θα είναι αρκετά δυνατοί για να σας κρατήσουν μακριά. Οι τοίχοι θα γίνουν απλώς οι φύλακες της ευτυχίας σας. Όλα λύνονται, αρκεί να καταλάβετε πως ο λευκός τοίχος που χωρίζει εσάς από σας είναι το μόνο πραγματικό εμπόδιο που θα συναντήσετε ποτέ. Αν αυτός γκρεμιστεί, τότε όλα είναι δυνατά…Θα καταλάβετε επιτέλους ότι όλοι έχετε κοινές ανάγκες και δίχως τη σάρκινη περιβολή σας είστε ένα. Χώμα, νερό και ενέργεια. Σελ. 428-429

Τολμάτε να κοιτάξετε πίσω από τον λευκό τοίχο; Τολμάτε να αντικρύσετε την αλήθεια; Αν ναι, τότε αυτό το μυθιστόρημα θα σας συγκλονίσει.

Δημήτρης Νίκου: Οδοιπόρος

  Σαν άλλος Άτλαντας σηκώνεις το βάρος του κόσμου στους ώμους σου. Η δική σου ύβρις είναι μία ακόμα αποστασία. Είσαι ένας από εμάς, όχι όμως...