Βασιλιάδες των βουνών

Λίγο μετά την ίδρυση του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους το 1830, πολλοί είναι αυτοί που θα πάρουν και πάλι το δρόμο για τα βουνά φέρνοντας στο νου τους κλέφτες και αρματολούς.

Η κοινωνική ανισότητα, ο ξενόφερτος στρατός, η βασιλική αυλή, τα νέα συστήματα-ξένα προς τη νοοτροπία των μέχρι πρότινος υπόδουλων- είναι κάποιες από τις αιτίες εμφάνισης του φαινομένου της ληστείας ή κατά άλλους ληστοκρατίας στην Ελλάδα προσδίδοντάς του αρχικά μια κοινωνική διάσταση.

Η εκατόχρονη διάρκεια της «ληστοκρατίας» χαρακτηρίστηκε από περιόδους ακμής και παρακμής με συνιστώσα την προσαρμοστικότητα του πληθυσμού στα αστικά δεδομένα.

Η αλήθεια είναι πως οι ληστές κέρδισαν τη συμπάθεια και εύνοια μιας μεγάλης μερίδας του λαού. Οι ιδιόμορφοι «βασιλιάδες των βουνών» δεν έμεναν απλά στα λόγια διατυμπανίζοντας την εναντίωσή τους στους «δολοπλόκους» κραταιούς αλλά και διένειμαν μέρος από τα έσοδά τους στους ενδεείς. Οι απλοί άνθρωποι προτιμούσαν να τα έχουν καλά μαζί τους παρά με τους χωροφύλακες επιλέγοντας συνειδητά την παρενόχληση της εξουσίας από το να μαρτυρήσουν την κρυψώνα του ληστή. Δεν τους πρόδιδαν όχι από φόβο, αλλά γιατί στο πρόσωπό των ληστών έβλεπαν έναν άνδρα που προερχόταν από τη δική τους τάξη κι ήξερε τι σημαίνει τιμή.

Κάθε πράξη των ληστών έπαιρνε κοινωνικοπολιτικές διαστάσεις. Μπορεί να ήταν μια διαμαρτυρία ενάντια στην καταπίεση και τη διατήρηση δομών από την εποχή της Τουρκοκρατίας ή άλλες φορές ενάντια στον παράλογο και άδικο πλουτισμό κάποιων. Ήταν όμως και εκδήλωση της αντίθεσης στον κρατικό συγκεντρωτισμό όπως και απάντηση στην αδιαφορία για την τύχη όσων ζούσαν στα εδάφη που έρχονταν να προστεθούν στον ελληνικό χώρο.